۳-۱ روش پژوهش
روش پژوهش حاضر از نوع تحقیقات توصیفی و همبستگی است. که رابطه متغیرها براساس هدف تحقیق تحلیل میگردد. پژوهشهای همبستگی براساس هدف به سه دسته تقسیم میشوند :همبستگی دو متغیره ، رگرسیون ، تحلیل ماتریس همبستگی یا کوواریانس (سرمدو همکاران، ۱۳۸۵).
در پژوهش حاضر اعتیاد به اینترنت به عنوان متغیر ملاک میباشد، وکنترل هیجانی و ابرازگری هیجانی و سیستمهای مغزی رفتاری به عنوان متغیر پیش بین در نظر گرفته شدند.
۳-۲ جامعه آماری پژوهش
یک جامعه آماری عبارت است از مجموعهای از واحدها که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند. معمولا در هر پژوهش، جامعه مورد بررسی یک جامعه آماری است که پژوهشگر مایل است درباره صفت(صفتهای ) متغیر واحدهای آن به مطالعه بپردازد (سرمدو همکاران، ۱۳۸۵).
جامعه در پژوهش حاضر عبارت است از کلیه دختران دبیرستانی مدارس کرج که در سال تحصیلی ۹۴-۱۳۹۳ مشغول به تحصیل میباشند.
این دانش آموزان در مقطع تحصیلی اول، دوم، سوم، در یکی از گروههای علوم انسانی، علوم تحربی، عکاسی، گرافیک رایانه، بازاریابی، چاپ باتیک مشغول به تحصیل بودند که همگی در کرج ساکن بودند.
۳-۳ نمونه پژوهش و روش نمونه گیری
لیندمن[۱۱۸](۱۹۸۳، نقل از هومن ۱۳۸۰)مطرح میکند که حجم گروه نمونه در مطالعات همبستگی دست کم باید ۱۰۰ نفر باشد.
همچنین کهن[۱۱۹] و کهن (۱۹۸۳، نقل از هومن، ۱۳۸۰) اشاره میکند که با داشتن یک متغیر پیش بین حجم نمونه باید ۱۲۴ و با داشتن بیش از یک متغیر پیش بین ۱۸۷ باشد.
دانش آموزان بعنوان یکی از مهم ترین گروه های هدف آموزش رفتاری، بخش عظیمی از جامعه امروز کشورما را تشکیل میدهند به طوری که، پتانسیل آسیب پذیری جامعه را در زمینه استفاده صحیح از کامپیوتر و اینترنت بالا میبرند. در روش نمونه گیری تصادفی خوشهای از آنجا که امکان تهیه لیستی از اعضای جامعه به صورت مستقیم امکان پذیر نبود ابتدا مناطق چندگانه کرج به عنوان گروه ها انتخاب شدند و بعد از آن چند منطقه به صورت تصادفی انتخاب شدند. سپس در این مناطق مدارسی به طور تصادفی شامل دبیرستان و هنرستان انتخاب شدند ،در مدارس نیز چند کلاس انتخاب شدند و پرسشنامه ها بین دانش آموزان کلاسها توزیع شدند. از مجموع ۲۲۰ پرسشنامه توزیع شده ،بعد از کنار گذاشتن پرسشنامه های مخدوش یا پاسح داده نشده ، تعداد ۱۹۶ پرسشنامه وارد تحلیل نهایی شدند.
۳-۴ توصیف ابزارهای پژوهش
برای گردآوری دادهها از ابزارهای زیر استفاده شد:
( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )
۳-۴-۱ پرسشنامه اعتیاد به اینترنت یانگ (IAT)
ابزارهای بسیاری برای سنجش اعتیاد به اینترنت ابداع شده است که مشهورترین آنها پرسشنامه اعتیاد به اینترنت یانگ است. پرسشنامه اعتیاد به اینترنت یانگ (IAT) در سال ۱۹۸۸ توسط کیمبرلی یانگ ساخته شد و در زمینه سنجش اعتیاد اینترنتی مورد استقبال بسیاری قرار گرفت. سوالات این آزمون بر اساس ملاکهای DSM-IV-TR برای اختلال قماربازی بیمارگون طراحی شدهاند چرا که گمان میرود اختلال اعتیاد به اینترنت شباهت زیادی با اختلال قماربازی بیمارگون دارد. این پرسشنامه دارای ۲۰ سوال است و تعیین میکند که آیا استفاده بیش از حد از اینترنت بر جنبههای مخنلف زندگی فرد اثر گذاشته است یا خیر. هر سوال در یک طیف لیکرت از ۱ تا ۵ نمره گذاری میشود. در نهایت نمرات کل فرد با همدیگر جمع میشود . هرچه نمره فرد بالاتر باشد ، اعتیاد به اینترنت شدیدتر است.
یانگ (۱۹۹۸) اعتبار درونی آزمون را بالاتر از ۹۲/۰ گزارش و تأکید کرده است که آزمون قابلیت تشخیص بالینی افراد معتاد به اینترنت را دارد. در ایران (علوی و همکاران، ۱۳۸۹)آلفای کرونباخ آزمون را ۷۰/۰ محاسبه کردند و بر روایی محتوای آن تأکید کردند. این پژوهشگران گزارش کردند آزمون اعتیاد اینترنتی یونگ در جامعه ایرانی ویژگیهای روانسنجی مطلوبی دارد و از آن میتوان برای غربالگری و تشخیص بالینی کاربران اینترنتی معتاد از عادی استفاده کرد. همچنین در پژوهش حاضر آلفای کرونباخ پرسشنامه ۷۷/۰ به دست آمد.
۳-۴-۲ مقیاس BIS/BAS کارور و وایت
این پرسشنامه که در ۱۹۹۴ و توسط کارور و وایت تهیه شده ۲۰ ماده دارد که BIS (هفت ماده) و ۱۳ BAS ماده را در برمی گیرد.
مقیاس سیستم های بازداری/فعال سازی رفتاری (کارور و وایت، ۱۹۹۴) شامل ۲۰ پرسش خود گزارشی و دو زیرمقیاس است: زیر مقیاس BIS و زیر مقیاس BAS در قسمت زیر این دو زیر مقیاس توضیح داده شده اند: زیر مقیاس BIS در این پرسشنامه شامل هفت آیتم است که حساسیت سیستم بازداری رفتاری یا پاسخدهی به تهدید و احساس اضطراب هنگام رویارویی با نشانه های تهدید را اندازه می گیرد.
زیر مقیاس BAS نیز سیزده آیتمی است، که حساسیت سیستم فعال ساز رفتار را می سنجد، و خود شامل سه زیر مقیاس دیگر است که عبارتند از:
سائق(BAS-DR،چهار آیتم)،
پاسخدهی به پاداش (BAS-RR، پنج آیتم)،
جستجوی سرگرمی(BAS-FS، چهار آیتم).
آیتم ها روی یک مقیاس چهار درجه ای توسط آزمودنی رتبه بندی می شود که امتیاز ۴،۳،۲،۱ به ترتیب به پاسخ کاملا مخالف ،تا حدی مخالف ،تاحدی موافق ، کاملاموافق داده میشود .
و همچنین شماره سوالات مربوط به هر زیر مقیاس به این صورت است که سوال های ۸-۱۳-۱۶-۱۹-۲۲-۲۴ برای زیر مقیاس BIS و در مورد زیر مقیاس سیستم فعالساز رفتاری ، مولفه سایق شماره سوالات ۳- ۹-۱۲-۲۱ و همچنین سوالات مربوط به پاسخدهی به پاداش ۴-۷-۱۴-۱۸-۲۳ و سوالات مربوط به مولفه جستجوی سرگرمی۵-۱۰-۱۵-۲۰ میباشند . برای بدست آوردن امتیاز هر بعد، مجموع امتیازات سوالات مربوط به آن بعد با هم جمع میشود.البته گزینه های ۱،۶،۱۱،۱۷ در نمره گذاری هیچ تاثیری نداشته و صرفا جهت هماهنگی با سایر آیتم ها به پرسشنامه اضافه شده اند.
کارور و وایت (۱۹۹۴) ثبات درونی زیر مقیاس BIS را ۷۴/۰ و ثبات درونی BAS را ۷۱/۰ گزارش کرده اند. خصوصیات روان سنجی نسخه فارسی این مقیاس در ایران توسط محمدی (۱۳۸۷) در دانشجویان مطلوب گزارش و اعتبار به روش باز آزمایی برای زیر مقیاس BAS، ۶۸/۰ و برای زیر مقیاس BIS، ۷۱/۰ بدست آمده است. عبدالهی مجارشین (۱۳۸۵) اعتبار این پرسشنامه را به روش بازآزمایی برای زیر مقیاس BAS، ۷۸/۰ و برای زیر مقیاس BIS، ۸۱/۰ گزارش نموده است.در پژوهش حاضر آلفای کرونباخ برای BAS 76/0 و برای BIS 72/0 بدست آمد.
۳-۴-۳ پرسشنامه ابرازگری هیجانی (EEQ)
این پرسشنامه را کینگ و امونز (۱۹۹۰) در سه زیر مقیاس شامل ابراز هیجان مثبت، ابراز صمیمیت و ابراز هیجان منفی و در ۱۶ ماده طراحی کردند. مواد یک تا هفت مربوط به ابراز هیجان مثبت، مواد هشت تا ۱۲ مربوط به ابراز صمیمیت و مواد ۱۳ تا ۱۶ مربوط به ابراز هیجان منفی میﺑاشد. دامنه پاسخ به هر ماده در اصل هفت درجه و از «کاملاً موافق» تا «کاملاً مخالف» متغیر است که به منظور تسهیل پاسخگویی برای پاسخ دهندگان به پنج درجه محدود شده است (رفیعینیا، ۱۳۸۱).
روش نمره گذاری آن به شیوه لیکرت است که به پاسخ «کاملاً موافق» نمره ۵ و به پاسخ «کاملاً مخالف» نمره ۱ تعلق می گیرد . البته در مورد پاسخ مواد ۷ ، ۸ و ۹ روش نمره گذاری به دلیل منفی بودن جهت مواد با ابراز هیجان ، معکوس است ، یعنی به پاسخ «کاملاً موافق» نمره ۱ و «کاملا ً مخالف» نمره ۵ تعلق می گیرد که براساس این شیوه نمره گذاری ، نمره کل یک فرد از ۱۶ تا ۸۰ متغیر خواهد بود . نمره بالاتر ، بیانگر ابرازگری هیجانی بالاتر است.
اعتبار و روایی این پرسشنامه در نمونه ایرانی توسط رفیعی نیا (۱۳۸۱) تایید شده است.. آلفای کرونباخ پرسشنامه در تحقیق حاضر ۰/۹۱ به دست آمد.
۳-۴-۴ پرسشنامه کنترل هیجانی (ECQ)
راجر و نشوور (۱۹۸۷) ساختار اولیه پرسشنامه کنترل هیجانی را تنظیم نموده و راجر و نجاریان (۱۹۸۹) این پرسشنامه را تجدید نظرنمودند که این پرسشنامه تجدید نظر شده در پژوهش حاضر استفاده گردیده است. پرسشنامه مذکور چهار زیر مقیاس و ۵۶ ماده دارد.زیر مقیاس های آن عبارتنداز"بازداری هیجانی"، “کنترل پرخاشگری"، “نشخوار"یا"مرور ذهنی"و"کنترل خوش خیم". هر زیر مقیاس ۱۴ ماده دارد. مواد ۱ ، ۶ ، ۸ ، ۱۱(-) ، ۱۶ ، ۲۰ ، ۲۳(-) ، ۲۵(-)، ۳۰(-) ،۳۷(-) ، ۴۳ ،۵۰ ،۵۲(-)، و ۵۶(-) مربوط به زیر مقیاس بازداری هیجانی، مواد ۲(-) ،۱۰(-) ،۱۲(-)، ۱۵ ، ۱۸(-) ، ۱۹(-) ، ۲۴(-) ، ۲۶(-) ،۲۷ ، ۳۳ ، ۳۶(-) ،۴۰(-) ، ۴۴ و ۴۸ مربوط به زیر مقیاس کنترل پرخاشگری، مواد ۳ ، ۹(-) ، ۱۳، ۲۲ ، ۲۸(-) ، ۳۱ ، ۳۲ ، ۳۴ ، ۳۸ ، ۴۱ ، ۴۶ ، ۴۹(-) ،۵۱(-) و۵۳(-) مربوط به زیر مقیاس نشخوار یا مرور ذهنی و مواد ۴ ، ۵(-) ، ۷(-) ، ۱۴ ، ۱۷(-) ، ۲۱(-) ، ۲۹(-) ، ۳۵ ، ۳۹ ، ۴۲(-) ، ۴۵(-) ، ۴۷(-) ، ۵۴ و ۵۵(-) مربوط به زیر مقیاس کنترل خوش خیم است،گزینه های پاسخ ، مواد «درست» و «غلط» است که به گزینه «درست» آن نمره ۱ و به گزینه «غلط» آن ، نمره صفر تعلق می گیرد ، البته موادی که با علامت (-) مشخص شده اند ، درجهت عکس کنترل هیجانی است و به گزینه «درست» نمره صفر و گزینه «غلط» نمره ۱ تعلق می گیرد . نمره یک فرد در هر زیر مقیاس از صفر تا ۱۴ و در کل مقیاس از صفر تا ۵۶ متغیر خواهد بود . نمره بالاتر بیانگر کنترل هیجانی بالاتر است .
اعتبار و روایی این پرسشنامه در نمونه ایرانی توسط رفیعی نیا (۱۳۸۱) تایید شده است. در پژوهش حاضر آلفای کرونباخ پرسشنامه حاضر ۷۸/۰ بدست آمد.
۳-۵ روش اجرای پژوهش
بعد از مشخص کردن مدارس مورد نظر در جلسه ای که از قبل بامسئولین محترم هرکدام از مدارس هماهنگ شده بود موضوع واهداف پژوهش برای آنها توضیح داده شد بعد از جلب نظر مساعد مسئولین مدارس، در روزهای اجرا با هماهنگی قبلی به کلاسها مراجعه کرده و برای دانش آموزان توضیحاتی در رابطه با اهداف پژوهش و نحوه پاسخگویی داده شد و از آنها خواسته شد در صورت تمایل پرسشنامه را تکمیل کرده و با دقت و صداقت پاسخ دهند .کلاس به کلاس موضوع پژوهش توضیح داده شد ودانش آموزان توجیه شدند و نیز به آنها تاکید شد که لزومی به نوشتن نام و نام خانوادگی نیست ودر خصوص محرمانه ماندن اطلاعات لازم وتوضیحات داده شد تا نگرانی از بابت شناسایی هویت پاسخ دهنده نداشته باشند.به منظورکنترل عامل خستگی پرسشنامهها درساعات ابتدایی روز میان دانش آموزان توزیع گردیدند بعد از پاسخ دهی و جمع کردن پرسش نامهها از دانش آموزانی که علاقه مند بودند نتیجه را بدانند ایمیل گرفته شد تا در صورت امکان، نتیجه برای آنها ایمیل شود. لازم به ذکر است تعداد۱۹۶ پرسشنامه تکمیل شده به دست آمد.
۳-۶ روش آماری تحلیل دادهها
این پژوهش از نوع همبستگی است. به تناسب سوالات و با توجه به اهداف تحقیقی از روشها و شاخصهای آمار توصیفی (میانگین و انحراف استاندارد) و استنباطی (همبستگی، رگرسیون) استفاده شد.
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده ها
۴-۱ نتایج توصیفی
تحقیق توصیفی شامل مجموعه روشهایی است که هدف آنها توصیف کردن شرایط یا پدیدههای مورد بررسی است. در این روش پژوهشگر دادههای جمع آوری شده را با تنظیم جدول توزیع فراوانی خلاصه میکند و سپس به کمک نمودار آنها را نمایش میدهد و سرانجام با بهره گرفتن از سایر شاخصهای آمار توصیفی آنها را خلاصه میکند. معروف ترین و در عین حال پرمصرف ترین شاخصهای آماری عبارتند از: میانگین، انحراف معیار و … . در این بخش سیمای کلی افراد مورد مطالعه را بهکمک جداول فراوانی و وضعیت متغیرها به کمک جدول آماره های توصیفی در دو قسمت مورد بررسی و تلخیص قرار گرفتهاند.
۴-۱-۱ ویژگیهای جمعیتشناختی
در این بخش اطلاعات توصیفی افراد تحت بررسی و یافتههای توصیفی متغیرهای مورد مطالعه ارائه شده است.
برخی اطلاعات توصیفی شامل تعداد خواهر و برادر، مقطع تحصیلی، رشته تحصیلی، فرزند چندم خانواده و سابقه بیماری جسمی و روانی و سابقه مصرف دارو ، در جداول اشاره شده است :
- فراوانی پاسخ دهندگان براساس تعداد خواهر برادر
طبق جدول ۴ - ۱: از مجموع پاسخ دهندگان به این سوال تعداد ۶/۵ درصد، خواهر یا برادر نداشتند، ۵/۲۵ درصد یک خواهر و برادر داشتند ۱/۳۱ درصد دو خواهر و برادر داشتند، ۸/۱۳ درصد سه خواهر و برادر داشتند ۷/۷ درصد چهار خواهر و برادر داشتند، ۲ درصد پنج خواهر و برادر و ۵ درصد شش خواهر و برادر و ۱ درصد هشت خواهر یا برادر داشتند.
جدول ۴ - ۱ فراوانی پاسخ دهندگان براساس تعداد خواهر برادر |