یکی از پیچیده‌ترین و مشکل‌ترین پرسش‌هایی که از تحلیل‌گران و توسعه دهندگان نرم‌افزارها می‌شود علت گزینش متدولوژی تحلیل و توسعه نرم‌افزار است که نکته نهفته در پاسخ آنها در نهایت نشان دهنده تسلط آنها تنها بر چند متدولوژی محدود و مشابه است. اما با ارائه الگویی در این بخش قصد داریم تا متدولوژی توسعه نرم‌افزارها را نیز هماهنگ با دیگر استراتژی‌ها و عناصر فناوری اطلاعات کنیم.
تغییر و تحول در سیستم‌های اطلاعاتی و فناوری اطلاعات تنها مختص به سخت‌افزارها، نرم‌افزارها و کاربردهای آن در سازمان‌ها نبود، بلکه روش‌ها و رویکردهای طراحی و توسعه سیستم‌های اطلاعاتی نیز دچار تغییرات عمیقی گردید. در ابتدای طراحی و توسعه سیستم‌ها، با رویکردی مهندسی و نگرشی کارکردگرا و ساختارمند مواجه بودیم، ولی برخی از پژوهشگران دوراندیش مانند کلارک، لند و مامفورد در انگلستان، آگارین در آمریکا، اندرسون در دانمارک، سیبورا در ایتالیا و دیگران، با زیرسوال بردن رویکردهای تقلیل‌گرا و مهندسی در طراحی سیستم‌ها، رویکردهای نوین و جدیدی را برای خلق و طراحی سیستم‌های اطلاعاتی ابداع نمودند. ویژگی مشترک آنها توجه و تمرکز بیشتر به مسائل انسانی و اجتماعی در هنگام طراحی و توسعه سیستم‌ها بود. آنها تاکید داشتند که سیستم‌های اطلاعاتی، سیستم‌های مهندسی و کارکردگرا نیستند و نباید آنها را تنها از رویکرد سخت یا مهندسی نگریست بلکه سیستم‌های اطلاعاتی، سیستم‌هایی اجتماعی و متشکل از انسان‌ها هستند که در محیط و زمینه سازمان طراحی و توسعه می‌یابند و در نهایت در همین محیط نیز کار می‌کنند. خلق روش‌هایی مانند اتیکس[۶۱]، دیدگاه چندگانه[۶۲] و بکارگیری روش های “برنامه‌ریزی تعاملی”[۶۳] ایکاف و “روش‌شناسی سیستم‌های نرم”[۶۴] چک‌لند در تحلیل و طراحی سیستم‌ها شاهدی بر این مدعا هستند.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
نمودار ۷-۶- دسته‌بندی رویکردهای سیستم‌های اطلاعاتی
(کلارک ۲۰۰۷:۱۷۶)
| SDLC: Systems Development Life Cycle | چرخه حیات توسعه سیستم ها | ||||
| PM: Project Management | مدیریت پروژه | ||||
| IP: Interactive Planning | برنامه‌ریزی تعاملی | ||||
| SSM: Soft Systems Methodology | متدولوژی سیستم‌های نرم | ||||
| CSoT: Critical Social Theory | نظریه انتقادی اجتماعی | ||||
| ETHICS | پیاده‌سازی فنی-انسانی موثر سیستم‌های مبتنی بر کامپیوتر | ||||
نمودار ۷-۷ رویکردهای متفاوت در توسعه سیستم‌های اطلاعاتی و کاربردها را متناسب با خانه‌های شبکه استراتژیک و سبد کاربردها نشان می دهد. بدیهی است که انتخاب متدولوژی و رویکرد توسعه سیستم‌های اطلاعاتی می‌باید متناسب با پارادایم زمینه مسئله و نوع کاربرد برگزیده شود.
نمودار ۷-۷- رویکردهای توسعه سیستم‌های اطلاعاتی
وارد و پپارد (۲۰۰۲)
۲-۶-۶- استراتژی مدیریت و ارائه خدمات فناوری اطلاعات
بر اساس ادبیات مدیریت خدمات، ماتریس دو در دو با دو محور می‌توان طراحی کرد. محور نخست عبارت است از طبیعت و گستره‌ی تماس و تعامل کاربر-خدمت دهنده و محور دوم نیز میزانی که خدمت نیاز به اختصاصی سازی برای هر کاربر را دارد می‌باشد.
این ماتریس ما را قادر می‌سازد تا چهار استراتژی متفاوت را برای ارائه دهندگان خدمات پیشنهاد کنیم: “کارخانه خدمات"، “تعمیرگاه شغلی"، “خدمات انبوه"، و “خدمات حرفه‌ای".
کارخانه خدمات: متناسب است با کمترین میزان شخصی سازی و کمترین تعامل با کاربر، به طور نمونه برخی از خدمات مانند نگهداری شبکه و زیرساخت فناوری، نصب و راه‌اندازی نرم‌افزارهای پایه‌ای آفیس و همچنین ارتقاء نرم‌افزارها در این دسته از خدمات جای می‌گیرند. عملکرد اینگونه از خدمات نیز با میزان ارائه خدمت در انطباق با سطح خدمات توافق شده[۶۵] سنجیده می‌شود.
نمودار ۷-۱۴- استراتژی‌های مدیریت خدمات فناوری اطلاعات
وارد و پپارد (۲۰۰۲)
مسائل کلیدی در این گونه از خدمات عبارت است از: تعریف توافق‌نامه‌های سطح خدمات[۶۶] مشخص، برنامه‌ریزی و زمانبندی ارائه خدمت و پیش‌بینی تقاضای خدمات برای جلوگیری از کار اضافی. این گونه از خدمات بهترین گزینه برای برونسپاری می‌باشد.
تعمیرگاه شغلی: متناسب است با تماس کم با کاربر و درجه بالایی از شخصی سازی؛ توسعه نرم‌افزار، ارزیابی فنی محصولات، ارزیابی پیمانکاران برخی از نمونه های خدمات در این دسته می‌باشند. از آنجا که درخواست خدمات بسیار متنوع می‌باشد، داشتن روشی منسجم برای برآورد زمان و منابع لازم برای اینگونه از خدمات و همچنین ارزیابی عملکرد و کیفیت خدمات لازم به نظر می‌رسد. بسیاری از این قبیل خدمات قابل برونسپاری هستند، اما باید دقت شود که پس از تعریف دقیق خدمات مورد نیاز و ارزیابی پیمانکار این کار انجام گیرد.
خدمات انبوه: متناسب است با تعامل زیاد با کاربر اما میزان شخصی سازی اندک؛ فعالیت‌های میز کمک[۶۷] و همچنین خدمات آموزشی با کاربران در این دسته از خدمات جای می‌گیرند. هدف در این گونه از خدمات ارائه یک خدمت مشترک به عده زیادی از کاربران به نحوی اقتصادی یا مقرون به صرفه می‌باشد. به دلیل تعامل و ارتباط زیاد با کاربران، داشتن مهارت‌های ارتباطی و انسانی در کنار مهارت فنی برای ارائه‌دهندگان خدمات الزامی است. اگر به این نکته توجه نشود نوع ارائه خدمت مشابه کارخانه خدمات خواهد شد.
خدمات حرفه‌ای: متناسب است با میزان زیادی از تعامل با کاربر و همچنین شخصی سازی بالا؛ زمان و صبر زیادی لازم است تا نیازمندی‌های کاربر به درستی درک شوند تا در نهایت بهترین راه‌کار برای حل مسئله وی یافت شود. تدوین استراتژی، مشاوره، تحلیل سیستم و سازمان نمونه‌ای از این گونه از خدمات هستند.
نمودار ۷-۱۵ نمونه‌هایی از خدمات متفاوت متناسب با الگو را نشان می‌دهد.
نمودار ۷-۱۵- مثال‌هایی از خدمات فناوری اطلاعات
وارد و پپارد (۲۰۰۲)
۲-۶-۷- استراتژی‌های مدیریت زیرساخت و فناوری
تا اینجا درباره سیستم‌های اطلاعاتی سخن گفتیم، اما چه بر سر فناوری اطلاعات که سیستم‌های اطلاعاتی را توانمند می‌سازد خواهد آمد؟ استراتژی مدیریت فناوری اطلاعات اگر از منظری فناوری محور به آن نگریسته شود در واقع هم استراتژی مدیریت زیرساخت‌ها و فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطاتی است.
فناوری‌هایی که برای پشتیبانی از سیستم‌های اطلاعاتی استفاده می‌شود، مشخصاً عمر محدودی خواهند داشت. چرخه حیات آنها با ظهور یک فناوری خاص که هنوز آزمایش نشده است آغاز می‌شود، مرحلهای را طی می‌کند یعنی مرحلهای که رقبا اقدام به آزمایش و نمونه‌گیری از آن می‌کنند، به مرحلهای می‌رسد که سازمان بدون آن نمی‌تواند به کار خود ادامه دهد و سرانجام به مرحله نهایی می‌رسد یعنی جایی که اگر شرکت بیش از حد به فناوری اتکا کند و آن را بیش از حد حفظ کند، غیر رقابتی خواهد شد. در عمل چرخه حیات فناوری، آینه تمام نمای چرخه حیات کاربردی است که در سیستم‌های اطلاعاتی به آن اشاره کردیم.
در یک صنعت خاص؛ اطلاع داشتن از فناوری‌هایی که در حال حاضر مورد استفاده می‌باشد، امری ضروری است. نمودار ۷-۱۴ چرخه حیات یک فناوری خاص را نشان می‌دهد که در این نمودار در سال اول فناوری جدید خلق و ظاهر می‌شود، سپس تا چند سال شرکت از این فناوری جدید برای رقابت با رقبا استفاده می‌کند، قبل ازاینکه آن را کنار بگذارد و با کم شدن آثار و منافعش به سراغ فناوری جدیدتری برود. البته؛ بسیار از فناوری‌ها، پس ازاینکه در ابتدا خوش می‌درخشند اما نمی‌توانند چندان مؤثر باشند و لذا شرکت‌ها باید آماده باشند که به محض کم شدن کارآیی‌شان، آنها را کنار بگذارند.
نمودار ۷-۱۶- چرخه حیات فناوری
