حق پناه و دهقانی (۱۳۸۸) در مقاله ای با عنوان بررسی اثرات اجرای طرح هادی روستایی مناطق غرب گیلان آورده است پیشرفت نسبی زندگی مردم در ابعاد کالبدی از نتایج مثبت طرح و عدم رعایت و اجرای مسائل زیست محیطی را از ابعاد منفی طرح هادی می داند .
عنابستانی (۱۳۸۸) در مقاله ای با عنوان اثرات کالبدی اجرای طرحهای هادی روستایی افزایش امیدواری روستاییان برای ماندن در روستا ، نصیری (۱۳۸۸)در مقاله ای با عنوان ارزیابی اثر بخشی طرح هادی روستایی سکونتگاه های روستایی بهبود وضعیت روستا از نظر کالبدی و خدمات رسانی را از آثار مثبت اجرای طرح هادی بر کیفیت زندگی روستاییان می دانند.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

آمار و صمیمی طارمی (۱۳۸۸) در مقاله ای با عنوان ارزیابی اثرات کالبدی طرح های هادی روستایی بهبود وضعیت ساخت و ساز در روستا و بهبود کیفیت مساکن را از آثار مثبت طرح و عدم بهبود وضعیت شبکه معابر را از ابعاد منفی طرح عنوان می کند.
مطیعی لنگرودی و یاری (۱۳۸۹) در مقاله ای با عنوان حفاظت محیط زیست و برنامه ریزی تو.سعه فیزیکی روستا با تاکید بر ارزیابی طرح های هادی روستایی عدم وجود رویکرد نظام مند و آمایشی در طرح و برزو و همکاران (۱۳۸۹) در مقاله ای با عنوان ارزشیابی کیفی اجرای طرح هادی در روستای کرانچی عدم مشارکت مردمی در اجرای طرح و نبود اعتبارات لازم جهت اتمام طرح را از عوامل اصلی عدم اثر بخشی طرح هادی بر بهبود کیفیت زندگی روستاییان می­دانند.
بنیاد مسکن انقلاب اسلامی هم در دو طرح به ارزیابی و ارزشیابی طرحهای هادی روستایی پرداخته است. نتایج ارزیابی سال ۱۳۸۲ نشان می دهد طرح های هادی اجرا شده دارای واقع گرایی و توجه به مسائل زیست محیطی بوده ، اما در ارتباط با هماهنگی با طرح های فرادست ، مشارکت مردمی و استفاده از روش های علمی و ارتباط بخش های مختلف طرح دچار مشکل می باشد . همچنین نتایج ارزشیابی طرح هادی روستایی در سال ۱۳۸۸ نشان می دهد اجرای طرح هادی روستایی نتایج مثبتی را در ابعاد کالبدی ، اجتماعی و اقتصادی برای روستاهای مورد مطالعه به همراه داشته است .
محمدی یگانه و همکاران (۱۳۹۱) در پژوهشی با عنوان تبیین اثرات اجرای طرح هادی بر بهبود کیفیت زندگی در نواحی روستایی دهستان کرانی از شهرستان بیجار به این نتیجه رسیده اند که اجرای طرح هادی اثرات مثبت و معناداری را بر ابعاد کالبدی سکونتگاه های روستایی محدوده مورد مطالعه داشته ولی در ابعاد محیطی، اجتماعی و اقتصادی موفقیت چندانی حاصل نشده است.
۱-۹-محدوده مورد مطالعه
محدوده مورد مطالعه بخش مرکزی شهرستان رشت می باشد . بخش مرکزی شهرستان رشت در جنوب شهرستان واقع شده است . از نظر موقعیت ریاضی در ۳۷ درجه و ۲ دقیقه تا ۳۷ درجه و ۲۲ دقیقه عرض شمالی و ۴۹ درجه و ۲۹ دقیقه تا ۴۹ درجه و ۴۱ طول شرقی واقع شده است . از نظر موقعیت نسبی بخش مرکزی شهرستان رشت از شمال به بخش مرکزی بندر انزلی ، از شمال و شمال شرق به بخش خمام ، از شرق به بخش کوچصفهان و سنگر ، از شمال و شمال غرب به بخش تولم صومعه سرا ، از غرب به بخش مرکزی شهرستان شفت ، از جنوب به بخش مرکزی رودبار ، از جنوب شرقی به بخش سنگر محدود می گردد . این بخش دارای ۴ دهستان با نامهای پسیخان ، پیربازار ، حومه و لاکان می باشد که با مساحت ۵/۴۴۷ کیلومترمربع در سال ۱۳۹۰ دارای ۵۶۲۸۴ نفر جمعیت و ۱۶۹۰۴ خانوار بوده است .
شکل ۱-۱ - جایگاه محدوده مورد مطالعه در تقسیمات اداری – سیاسی کشور
۱-۱۰-موانع و محدودیت های تحقیق
انجام تحقیقات همواره با مشکلاتی مواجه می باشند که این مشکلات در کشورهای در حال توسعه به خصوص در مناطق روستایی بیشتر نمایان می گردد .

• • عدم همکاری اهالی روستا به دلیل عدم آگاهی و باور نداشتن ارزش تحقیق و پژوهش

• • عدم وجود اطلاعات منسجم و به روز در سایت های سازمانی و علمی معتبر

• • عدم دسترسی به اطلاعات موجود و تهیه شده توسط محققان دیگر

• • عدم سهولت دستیابی به اطلاعات مورد نیاز پژوهش در سازمانها و ادارات مختلف

۱-۱۱ – واژه ها و مفاهیم
-روستا :
روستا واحدی است جغرافیایی که در آن انسان و محیط کاملاً با هم در ارتباطند . ترکیب عوامل انسانی در این واحد منجر به تشکیل ساختمان اجتماعی خاصی می شود که با آداب ، رسوم و شیوه زندگی ویژه ای مشخص می شود (رجایی ، ۱۳۶۸، ۵۰) .
در ماده یک تعاریف و ضوابط کشوری چنین آمده است “روستا واحد مبدا تقسیمات کشوری است که از لحاظ زیستی همگن بوده و با حوزه و قلمرو معین ثبتی و عرفی مستقل که حداقل ۲۰ خانوار و یا ۱۰۰ نفر اعم از متمرکز یا پراکنده در آن سکونت داشته باشند و به طور مستقیم یا غیر مستقیم به یکی از فعالیت های کشاورزی ، دامداری و باغداری بطور اعم و صنایع دستی ، صید و یا ترکیبی از این فعالیت ها اشتغال داشته باشد . در عرف به عنوان ده ، آبادی ، دهکده و یا قریه نامیده می شود . ” (رضوانی ، ۱۳۷۴ ، ۲۲) .
روستا کوچکترین واحد جمعیتی ، اقتصادی و جغرافیایی است که در آن نوعی کلکتیوسیم اقتصادی ، اجتماعی و عمرانی قابل تصدیق است (ودیعی ، ۱۳۸۴ ، ۳۷) .
-طرح هادی روستایی:
طرح هادی روستایی عبارت است از طرح تجدید حیات و هدایت روستا با لحاظ ابعاد اقتصادی ، اجتماعی و فیزیکی . به عبارت دیگر طرح هادی روستایی عبارت است از دوباره روستا را با لحاظ ابعاد اقتصادی ، اجتماعی و کالبدی . (اساسنامه بنیاد مسکن انقلاب ، ۱۳۶۶)
طرح هادی روستایی طرحی است که ضمن ساماندهی و اصلاح بافت موجود ، میزان و مکان گسترش آتی و نحوه استفاده از زمین برای عملکرد های مختلف از قبیل مسکونی ، تولیدی ، تجاری و کشاورزی ، و تأسیسات و تجهیزات و نیازمندیهای عمومی روستایی را بر حسب مورد در قالب مصوبات طرحهای ساماندهی فضا و سکونتگاه های روستایی یا طرحهای جامع ناحیه ای تعیین می نماید (آئین نامه نحوه بررسی و تصویب طرحهای توسعه عمران محلی ، ناحیه ای ، منطقه ایی ، و ملی و مقررات شهرسازی و معماری کشور، ۱۳۷۸)
-کیفیت زندگی :
کیفیت زندگی یک مفهوم گسترده و چند بعدی است در رابطه با رفاه کلی افراد در جامعه که می توان با شاخص های عینی و همچنین ذهنی اندازه گیری شود(Fahey, Noland and Whelan, 2003) .
کیفیت زندگی یک مفهوم مبتنی بر ارزش است و از طریق روش های سنتی، منطقی، و یا پوزیتیویستی به طور کامل شناخته نخواهد شد .به طور مشهود ، روش تاریخی، زیست محیطی، شخصی و اجتماعی نقش مهمی دارند (Peruniak ,Geoffrey s, the promise of quality of life ,2010,56) .
مفهوم کیفیت زندگی یک فرصت برای قدم به عقب و در نظر گرفتن همه افراد در قبل، حین و بعد از مداخله را فراهم می کند. کیفیت زندگی یک مفهوم است که بافت روابط را برجسته می کند . این به سازماندهی پیچیدگی های مبهم کمک می کند (Peruniak ,Geoffrey s, the promise of quality of life ,2010,58) .
-بهبود کیفیت زندگی :
چند عامل که به کیفیت زندگی کمک کرده است عبارت است از درآمد خانوار، نابرابری درآمد، فقر و عوامل دیگر نظیر بیکاری و امنیت شغلی، تحصیلات ، سلامتی و دسترسی به بهداشت و سایر خدمات اجتماعی (Bartlett , 2010,156) .
یکی از عومل مهم در بهبود کیفیت زندگی در میان جوامع انسانی استاندارد بودن محل زندگی از نظر بهداشت ، اشتغال ، محیط زیست و کالبد می باشد ، به طوریکه رضایت از ویژگیهای اجتماعی و اقتصادی و فیزیکی محل زندگی بر رضایت از زندگی و کیفیت زندگی افراد تاثیر گذار است (Sirgy and Cornwell,2002,154 ) .
-برنامه ریزی:
کوششی که در جهت انتخاب بهترین برنامه برای رسیدن به هدفهای مشخص صورت می گیرد ، برنامه ریزی گویند ( شیعه ، ۱۳۶۹ ،۸۵) .
برنامه ریزی عبارت است از ایجاد هماهنگی در یک حرکت جهت دار به منظور بهره گیری از تمامی امکانات موجود برای دست یابی به سطوح بالاتر توسعه اقتصادی ، اجتماعیی و فرهنگی با در نظر گرفتن تعادل اکولوژیکی . بنابراین هدایت به منظور افزایش بازدهی و کاهش خسارت در فضای زیستی از اهداف اصلی برنامه ریزی می باشد . (جهانی ، ۱۳۷۵ ، ۴۷) .
-برنامه ریزی روستایی :
یک برنامه ریزی روستایی عملی است ثابت که به گونه ای آرمانی تنظیم شده است و جنبه های گوناگونی خواهد داشت و به نحوی مطلوب دارای توازن خواهد بود .(دیوید ا.ام.لی ، استاد جغرافیا)
برنامه ریزی روستایی تعیین یک طرح مشخص و یک الگوی صریح جهت توسعه و شکوفایی زندگی روستایی با پیش بینی و آینده نگری مسائل خاص اجتماعی و اقتصادی جهت توسعه است که نمی تواند بدون توجه به امکانات مادی و انسانی موجود در روستا صورت گیرد . (مولائی ، ۱۳۷۹ ، ۴۴)
-توسعه روستایی :
در نگرش های نوین توسعه که بر توانمند سازی جامعه روستایی ومقوله ها مشارکت وتوسعه منابع انسانی تأکید می شود، توسعه روستایی را می توان فرایندی همه جانبه از تحولات رو به تکامل ساختارهای شکل دهنده زندگی روستایی نامید که منجر به ارتقاء سطح زندگی مادی و معنوی روستائیان با عنایت به مقوله پایداری می‎گردد(پژوهشکده مدیریت شهری و روستایی، ۱۳۹۰،ص۱۱ ).
از چند سده ی اخیر و با رشد پر شتاب صنعت و فناوری در جهان، عقب ماندگی مناطق روستایی بیش تر عیان گردیده است. از آن جایی که عموماً روستاییان نسبت به شهر نشینان دارای درآمد کم تری هستند و از خدمات اجتماعی ناچیزی برخوردارند. اقشار روستایی، فقیرتر و آسیب پذیرتر محسوب می شوند و از همین رو بعضاً این عامل منجر به مهاجرت آنان به سمت شهرها نیز می شود. علت این امر نیز پراکندگی روستاها، نبود صرفه ی اقتصادی برای ارائه ی خدمات اجتماعی و حرفه ای و تخصصی، نبودن کار کشاورزی (کم بودن بهره وری) و محدودیت منابع ارضی (در مقابل رشد جمعیت) و عدم مدیریت صحیح مسئولان بوده است. به همین جهت، برای رفع فقر بهره وری آنان، تمهید توسعه روستایی مطرح گردید.
در گذشته برخی مدیران و سیاست گزاران امر توسعه، صرفاً بر توسعه ی کشاورزی متمرکز می شدند که امروزه نتایج نشان داده است توسعه روستایی صرفا از این طریق محقق نمی شود. روستا جامعه ای است که دارای ابعاد اجتماعی مختلف است و نیازمند توسعه ی همه جانبه (یعنی توسعه روستایی) است، نه صرفاً توسعه ی کسب و کار و نظامی به نام کشاورزی.
هر چند باید گفت که از طریق توسعه ی کشاورزی موفق نیز الزاماً توسعه روستایی محقق نمی شود. چون اولاً فواید توسعه ی کشاورزی عاید همه روستاییان نمی شود (بیش تر عاید زمین داران، به خصوص مالکان بزرگ می شود)، ثانیاً افزایش بهره وری کشاورزی باعث کاهش نیاز به نیروی انسانی می شود (حداقل در دراز مدت) و این خود باعث کاهش اشتغال روستاییان و فقر روز افزون آنان و مهاجرت بیش تر به سمت شهرها می شود (امینی، ۱۳۸۴، ص۱۳).
-برنامه ریزی توسعه روستایی :
برنامه ریزی توسعه روستایی استراتژی است که برای بهبود زندگی اقتصادی و اجتماعی گروه مشخصی از مردم که همان روستاییان فقیرند ، طراحی می شود . (بانک جهانی)
برنامه های توسعه ی روستایی جزئی از برنامه های توسعه ی هر کشور به شمار می رود که برای دگرگون سازی ساخت اجتماعی ـ اقتصادی جامعه ی روستایی به کار می رود. این برنامه ها توسط دولت و کارگزاران آن ها در مناطق روستایی اجرا می شود. این امر در میان کشورهای در حال توسعه، که دولت نقش اساسی در تلاش برای تجدید ساختمان جامعه به منظور هماهنگی با اهداف سیاسی و اقتصادی خاص به عهده دارد،اهمیت بیشتری پیدا می کند (پاپلی یزدی و ابراهیمی، ۱۳۸۵،ص ۵۳).