6/38
92/79
33/75
4-3-4 همبستگی بین صفات
در برنامه‌های به‌‌‌نژادی ممکن است انتخاب برای یک صفت موجب تأثیر بر صفات دیگر شود، لذا بررسی همبستگی‌های بین صفات از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. همبستگی بین صفات همچنین می‌تواند متخصصان اصلاح نباتات را در انجام گزینش غیرمستقیم برای صفات زراعی و از طریق صفاتی که اندازه‌گیری آن‌ها آسان‌تر است، یاری نماید. برآورد همبستگی‌های فنوتیپی و ژنتیکی بین صفات نه تنها درباره میزان رابطه ارثی بین صفات اطلاعاتی را فراهم می کند، بلکه نشان میدهد چه مقدار از همبستگی فنوتیپی ظاهر شده در اثر عوامل محیطی بوده است (باقری و همکاران 1380).
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
برآورد ضرایب همبستگی فنوتیپی و ژنتیکی بین صفات زراعی و اجزاء عملکرد گندم بر روی 30 رقم گندم مورد مطالعه در جداول 4-12 و 4- 13 آمده است. نتایج نشان داد که در هر دو شرایط عدم تنش و تنش بیماری عملکرد بوته با صفات تعداد پنجه، تعداد سنبله و تعداد دانه در سنبله همبستگی مثبت و بالایی را در سطح 1 درصد داشت که نشان میدهد هر چقدر مقدار این صفات بیشتر باشد میزان عملکرد نیز بیشتر خواهد شد و میتوانند برای انتخاب برای عملکرد موثر باشند. گلپرور و همکاران (1381) نیز در مطالعه ای همبستگی مثبت و معنیداری بین عملکرد دانه با صفت تعداد دانه در سنبله گزارش کردند. همچنین در مطالعه ای بر روی 22 لاین گندم همبستگی مثبت و معنیداری بین عملکرد دانه با صفات تعداد سنبله و تعداد دانه در سنبله گزارش شد (Dokuycd and Akkaya., 1999). شوشیدزفولی و مهرانی (1389) در مطالعه خود بین عملکرد و تعداد پنجه رابطه مثبت و معنیداری گزارش کردند. عملکرد دانه با تعداد سنبلچه در سطح 5 درصد همبستگی مثبت و معنیداری داشت. عزیزینیا و همکاران (1384) نیز در دو محیط تنش و عدم تنش رابطه مثبت و معنیداری را بین این صفات گزارش کردند. در شرایط عدم تنش همبستگی مثبت و بالایی بین طول سنبله با عملکرد وجود دارد. گلپرور و همکاران (1381) و گلپرور و همکاران (1385) نیز رابطه معنیداری را برای این دو صفت در محیط عدم تنش گزارش نمودند.
تعداد پنجه با تعداد سنبله بیشترین همبستگی مثبت و معنیدار را در هر دو محیط تنش و عدم تنش دارا ست، که با نتایج خدادادی و همکاران (1390) و محمدی و همکاران (1381) مطابقت داشت. همبستگی مثبت بین تعداد پنجه با تعداد سنبله و تعداد سنبله با عملکرد نشان دهنده این است که ارقامی که تعداد پنجه بیشتری تولید می کنند منجر به تولید تعداد سنبله بیشتر و در نهایت منجر به عملکرد بیشتر می شود.پس برای گزینش کارهای اصلاحی نیز میتوان از این صفات استفاده کرد.
وزن هزار دانه با تعداد سنبلچه همبستگی منفی و معنیداری در سطح 1% درصد داشت که بیشترین همبستگی منفی در هر دو محیط بود همچنین وزن هزار دانه با تعداد دانه در سنبله نیز همبستگی منفی و معنیدار وجود دارد که به دلیل محدود بودن مواد فتوسنتزی و رقابت بین صفات انتظار میرود با افزایش تعداد سنبلچه و تعداد دانه در سنبله وزن هزار دانه کاهش یابد، که با نتایج گلپرور و همکاران (1381)، گلپرور و همکاران (1385)، عزیزینیا و همکاران (1384) و حیدری و همکاران (1386) مطابقت داشت.
در شرایط عدم تنش وزن هزار دانه با طول پدانکل رابطه مثبت و معنیداری وجود دارد که با نتایج عزیزینیا و همکاران (1384) مطابقت داشت. در این مطالعه اجزاء عملکرد شامل تعداد پنجه تعداد سنبله و تعداد دانه در سنبله با عملکرد بوته در هر دو شرایط عدم تنش و تنش در سطح 1 درصد رابطه معنیداری داشتند و عملکرد بوته با وزن هزار دانه در شرایط عدم تنش و در شرایط تنش بدون رابطه بودند. در شرایط عدم تنش طول سنبله با تعداد سنبله و تعداد دانه در سنبله همبستگی مثبت در سطح 5 درصد وجود دارد. عزیزینیا و همکاران (1384) رابطه معنیداری بین تعداد دانه در سنبله و طول سنبله را گزارش کردند، که می تواند به این دلیل باشد که هر چقدر طول سنبله بیشتر باشد تعداد سنبلچهها بیشتر و متعاقباً نیز تعداد دانهها بیشتر خواهد شد.
همبستگی بالا حاکی وجود لینکاژ ژنی و یا ژن‌های با اثرات چندگانه می‌باشد. وجود چنین همبستگی‌هایی به محقق به طور غیرمستقیم در امر انتخاب کمک می کند به همین منظور همبستگی بین صفات اصلاحگر را در بالا بردن بازده ناشی از انتخاب یاری می‌رساند. اما به طور کلی با توجه به اینکه اکثر صفات دارای روابط مختلفی با یکدیگر هستند و ارتباط هر صفت با عملکرد دانه (به عنوان مهمترین معیار انتخاب) تحت تاثیر صفات قرار می‌گیرد، به همین دلیل تجزیه رگرسیون مرحله‌ای و تجزیه علیت می‌تواند اطلاعات مفید تری را در اختیار قرار بدهد.
جدول 4-12: همبستگی فنوتیپی برای صفات اندازه گیری شده در شرایط عدم تنش بیماری زنگ قهوهای
صفت
تعداد پنجه
تعداد سنبله
ارتفاع بوته
طول سنبله
طول پدانکل
طول ریشک
تعداد سنبلچه
تعداد دانه در سنبله
وزن هزار دانه
عملکرد بوته
تعداد پنجه
1
تعداد سنبله
**9937/0
1
