ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی^۶(QSPM)

شکل۲-۳- چارچوب جامع تدوین استراتژی (دیوید، ۱۹۹۹)
۲-۱۱ مرحله ورودی
در این بخش برای تهیه ماتریس ارزیابی عوامل خارجی و ماتریس ارزیابی عوامل داخلی رویه هایی ارائه می گردد. اطلاعاتی که از این دو ماتریس به دست می آید مبنایی را به دست می دهد که می توان برآن اساس اطلاعات مربوط به عوامل خارجی و داخلی سازمان را مقایسه کرد و تصمیم گیری نمود.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

ابزارهای ورودی باعث می شوند که استراتژیست ها در همان مراحل اولیه قضاوت کمّی را در فرایند تدوین استراتژی به کار گیرند. تصمیمات کوچکی که در ماتریس های ورودی برای گردآوری اطلاعات اولیه در مورد اهمیت نسبی عوامل داخلی و خارجی سازمان گرفته می شود به استراتژیست ها این امکان را می دهد که استراتژی های مختلف را به شیوه ای اثربخش ارائه نمایند و آنها را مورد ارزیابی قرار دهند. همیشه برای تعیین نمره و ضریب مناسب برای این عوامل باید از قضاوت های شهودی خوب (حس ششم قوی) استفاده کرد (دیوید، ۱۹۹۹).

• External Factor Evaluatiou (EFE) Matrix 2. Competitiveness of the Matrix (CPM) 3. Internal Factor Evaluation (IFE) Matrix 4.Internal – External (IE) Matrix 5. Grand Strategy Matrix 6. Quantitative Strategic Planning Matrix (QSPM)

۲-۱۱-۱ بررسی عوامل خارجی
قبل از اینکه سازمان بتواند مرحله تدوین را آغاز کند، باید محیط بیرونی خود را بررسی و پویش کند تا بتواند فرصت ها و تهدیدهای بالقوه را کشف کند.محیط بیرونی یا خارجی شامل متغییرهایی(فرصت ها و تهدیدها)است که خارج از سازمان قرار دارند و از حیطه کنترل پیوسته مدیریت ارشد سازمان خارج می باشند.
مدیران برای آنکه بتوانند عرضه فرآورده ها و خدمات خود را در راستای نیازها و خواسته های جامعه و در سطح انتظارات، آرمان ها و معیارهای مشتریان قرار دهند، باید شناختی مناسب از محیط، رفتار متغیرها و طبقه بندی و سازوکارهای محیطی داشته باشند.هرچه شناخت از محیط بیشتر شود، شناسایی، طبقه بندی، ارزیابی مسائل استراتژیک بهتر صورت می گیرد؛ در این صورت، استراتژی نیز مناسب تر تدوین می شود.(حمیدی زاده، ۱۳۸۸، ص۱۰۴)
محیط خارجی در خارج از سازمان است و اجزای آن، دو عامل فرصتها و تهدیدهای بیرونی است که از حیطه کنترل پیوسته مدیریت ارشد سازمان خارج می باشد. این محیط شامل محیط کاری و محیط عمومی است. محیط عمومی شامل عوامل غیر اختصاصی اطراف سازمانها است که بر فعالیت های سازمان تأثیر می گذارد و پنج قسمت اقتصادی، تکنولوژی، اجتماعی، سیاسی و بین المللی را شامل می شود. آثار این عوامل بزرگ و تدریجی است (امینی و سماواتیان، ۱۳۸۹).
در ادامه دو تقسیم بندی محیط خارجی مطرح می گردد:
نیروهای خارجی را می توان به پنچ گروه طبقه بندی کرد: ۱)نیروهای اقتصادی؛ ۲)نیروهای اجتماعی، فرهنگی، بوم شناسی و محیطی؛ ۳)نیروهای سیاسی، دولتی و قانونی؛ ۴)نیروهای فن آوری و ۵)نیروهای رقابتی(دیوید، ۱۹۹۹).
از طرفی می توان محیط را به دو لایه: محیط عمومی یا کلان و محیط تخصصی یا خرد تقسیم کرد. محیط عمومی: شامل نیروهای کلانی است که به طور غیرمستقیم بر فعالیت های سازمان اثر می گذارند. محیط تخصصی: شامل آن دسته از عناصر یا گروههایی است که به طور مستقیم بر شرکت تاثیر می گذارند و خود نیز از آن تاثیر می پذیرند. این گروه ها (ذینفعان) عبارتند از: دولت، عرضه کنندگان، رقبا، مشتریان، بستانکاران، کارکنان، اتحادیه های کارگری و تجاری و غیره. محیط تخصصی شرکت را می توان همان صنعتی دانست که شرکت در آن فعالیت می کند. باید هم بر محیط عمومی و هم بر محیط تخصصی نظارت کرد تا بتوان آن دسته از عوامل استراتژیک را که در موفقیت یا شرکت تاثیر و نقش به سزایی دارند، کشف و شناسایی کرد. اگر محیط سازمان را به محیط کلان یا عمومی و خرد یا تخصصی تقسیم کنیم. محیط کلان می تواند تاثیر عمیقی بر شرکت و محیط خرد آن داشته باشد(رضایی، ۱۳۸۵؛ ریتسون^۱، ۲۰۱۱).
۱٫Ritson
منظور از فرصت ها و تهدید ها، رویدادها و جریان های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی ، فناوری ، قانونی، دولتی و رقابتی هستند که می توانند به میزان زیادی در آینده به سازمان سود یا زیان برسانند. فرصت ها و تهدیدها به میزان زیادی از کنترل یک سازمان خارج هستند. هر سازمانی برای بهره گیری از فرصتهای خارجی و پرهیز از آثار ناشی ازتهدیدها یا کاهش آنها، باید استراتژی هایی تدوین کند. به همین دلیل، شناسایی، نظارت و ارزیابی فرصت ها و تهدیدهای خارجی میتواند موفقیت سازمان را تضمین کند(امینی و سماواتیان، ۱۳۸۹).
با بهره گرفتن از ماتریس ارزیابی عوامل خارجی (EFE) می توان عوامل خارجی را مورد ارزیابی قرار داده و پس از بررسی این عوامل، فرصت ها و تهدیدها شناسایی می شوند.
۲-۱۱-۱-۱ فرایند بررسی عوامل خارجی
با توجه به شکل ۲-۴ که محیط خارجی را به دو بخش کلان و خرد نموده است، در ادامه به بررسی هر یک از عوامل و متغیرهای اصلی آن ها می پردازیم.
۱- اقتصادی: نرخ بهره، نرخ تورم، الگوی مصرف، بیکاری، نرخ مالیات، سیاست های مالی و پولی
۲- اجتماعی و فرهنگی: نرخ زاد و ولد، مقررات دولت، سطح تحصیلات، تغییر جمعیت، عادت خرید
کلان ۳- سیاسی، دولتی و قانونی: میزان یارانه های دولت، قوانین حفظ محیط زیست، نهادهای سیاسی
۴- فن آوری: مهندسی رایانه، صنایع ارتباطات، شبیه سازی
۵- مسائل بین المللی و منطقه ای: پیمان های منطقه ای و بین المللی
عوامل محیطی
۱- مشتریان: عمده، خرد، بالقوه، توزیع جغرافیایی
۲- رقبا: نوآوری، تولید، مالی، مدیریت، بازاریابی
خرد ۳- سهامداران
۴- تکنولوژی
۵- صنعت
شکل(۲-۴) فرایند بررسی عوامل خارجی (احمدی، ۱۳۷۷)
الف. عوامل اقتصادی
عوامل اقتصادی بر جذابیت بالقوه استراتژی های گوناگون اثرات مستقیم می گذارند. این عوامل چگونگی استفاده جامعه از تولید , توزیع کالاها و خدمات مختلف و درک بخش های اقتصادی موثر سازمان را نشان می دهند(اعرابی و همکاران، ۱۳۸۶).
خلاصه ای از متغیرهای اقتصادی که نشان دهنده فرصت ها و تهدیدات برای سازمان ها هستند در زیر ارائه شده است. برای تهیه سوالات اقتصادی می توان از این عوامل کمک گرفت.
- نظام اقتصادی کشور
- میزان سرمایه گذاری های داخلی و خارجی
- نرخ تورم و تغییرات دوره ای
- حجم بازار مصرف و نرخ رشد آن
- قدرت خرید
- نرخ دستمزد(احمدی، ۱۳۷۷).
- سطح بهره وری کارکنان
- سیاست های مالی و پولی