محیطی آن را انتخاب و با توجه به تجربیاتی که کسب کرده اند به دیگران انتقال می دهند. ولی اگر انها بتوانند از طریق ترویج به دانش روش و فن آوری بهتر و کاراتر دست یابند بی تردید از این امکانات در حد بسیار مطلوب تری استفاده می کنند. مشروط بر اینکه با روش علمی، تعامل انواع سازه ها و متغیرها در این رابطه مشخص شوند و عمده ترین متغیر های موثر در تولید گل و گیاه را شناخته و به نقش آنها توجه اساسی شود. از آنجا که کشور ما وضعیت مناسبی برای تولید انواع گل و گیاه زینتی دارد علاوه بر آن، بازارهای مناسبی در کشورهای جنوبی و شمالی کشور نیازمند این محصولات هستند که می توانند در توسعه گل و گیاه زینتی موثر باشند، لازم است بیش از بیش به بهبود دانش و روش تولید گل و گیاه در کشور توجه شود و یافته های تحقیقاتی با روش مناسبی به مولدان انتقال یابد(بابایی و عزیزی، ۱۳۸۹).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

قسمت اول: مبانی نظری پژوهش
پیدایش باغبانی
انسان اولیه غذای خود را با ماهیگیری و شکار و استفاده از گیاهان وحشی تامین می کرد. در آن دوران انسان به صورت گروه های کوچک یک یا چند خانواری در غارها و معمولا در نزدیکی منابع مواد خوراکی می زیست و هر خانواده مسئول تهیه غذای خود بوده است. با تشکیل اجتماعات نسبتا بزرگ نیازها و در نتیجه وظایف و پیشه های خاص و جدیدی به وجود آمد که لیجاب می کرد گروهی از افراد به کارهایی مانند آموزشی و غیره پرداخته و برای غذای خود متکی به افراد دیگر اجتمتع شوند. از این زمان انسان به فکر افتاد که ضمن تشکیل اجتماعات خود در نقاط مناسب غذای خود را نیز به جای جمع آوری تولید کند. بنابراین کشاورزی در تمدن های اولیه به صورت فنی بسیار ابتدایی شروع گشت. با پیشرفت تمدن و به وجود آمدن اجتماع هایی بزرگتر، اختلاف های گروهی پدید آمد که موجب بروز جنگهای بی شمار شد در نتیجه بشر به خاطر ایمنی دیوارهایی به دور محیط زیست خود ایجاد کردند. به دلیل محدودیت فضای بین این دیوارها کشاورزان اولیه مجبور شدند تعدادی از محصولات خود را مانند غلات که به صورت کشت گسترده یعنی در سطح وسیع و با کار و بازده نسبتا کم در واحد سطح کاشته می شد به اراضی بیرون شهر منتقل کنند و آن دسته از محصولات مانند سبزی و میوه که به شکل کشت متراکم یعنی با مراقبت زیاد و محصول بیشتر در واحد سطح تولید می گردید در داخل شهرها بکارند. بدین ترتیب در کشاورزی دو شعبه زراعت یعنی کشت در مزرعه و باغبانی یعنی کشت در داخل باغ به وجود آمد(نادری،۱۳۸۷).
گل و گلکاری
هنر گلکاری و پرورش گل به عنوان یک فعالیت اقتصادی در ایران به آغاز قرن حاضر و حدود ۱۳۰۰ شمسی برمی گردد و شهر محلات به عنوان پایه گذار، ایجاد کننده و توسعه دهنده این صنعت، نقش پر اهمیت و ویژه ای داشته است. سالانه علاوه بر دو میلیون علاوه گلدان و بیست میلیون شاخه گل در سطح ۹۰۰ هکتار اراضی و گلخانه های شیشه ای و پلاستیکی شهرستان محلات تولید و به دوستداران گل در سطح کشور و خارج از کشور و خارج از کشور عرضه می شود.
تعریف گلکاری
کشت و کار گل ها و گیاهان زینتی، درختان، درختچه ها، نخل ها، سرخس ها، کاکتوی ها، گیاهان فضای سبز و غیره را گلکاری گویند(عباسی، ۱۳۸۵).
جایگاه گلکاری در ایران
قدمت کشت و کار و نگهداری گل‌ها در ایران شاید همزمان با شروع کشاورزی بوده است. با نگاهی به تاریخ و فرهنگ ایران بنظر می‌آید که همواره ایرانیان در زمینه موضوعات مرتبط با گل‌ها جایگاه خوب و ارزنده‌ای داشته‌اند. اهمیت اقتصادی: شاید قدیمی‌ترین گلخانه‌های موجود در ایران که در حال حاضر هم فعال هستند قدمتی در حدود ۷۵ – ۷۰ سال دارند. در حقیقت اهمیت اقتصادی این رشته، سابقه طولانی در ایران دارد. زمانی که بسیاری از کشورها نامی در زمینه پرورش گل و گیاه نداشته اند کشور ما با داشتن گلخانه‌های خوب و قابل قبول در زمان خود وضعیتی مناسب داشته است. کشت و کار پرورش گل‌های زینتی در ایران بعنوان یک رشته اقتصادی سابقه‌ای به قدمت احداث گلخانه‌ها ندارد اما از زمان‌های گذشته، گلخانه‌دارها کار تکثیر و پرورش گیاهان را برای سرگرمی، و گذران اوقات فراغت انجام می‌دادند. در سال‌های اخیر بدلیل نیاز روز افزون بازار و خواست افراد جامعه و بدلیل محدود شدن فضای زندگی مردم این وضعیت کاملاً تغییر کرده است. بطوری که در سال‌های اخیر احداث گلخانه‌های نسبتاً مجهز و کارآمد به منظور کشت و پرورش و تکثیر گیاهان زینتی و نیز توسعه اقتصادی پیشرفت زیادی داشته است. ایران یکی از خواستگاه‌ها و زادگاه‌های طبیعی گیاهان زینتی از جمله لاله، سنبل، زنبق، سیکلمه و برخی از درختچه‌ها و تعداد زیادی از درختان میوه بشمار می‌آید، و در منابع علمی دنیا اسناد و مدارک مربوط به این موضوع موجود است. ولی از نظر اقتصادی و صادرات گل و گیاه هنوز موقعیت مناسبی در سطح دنیا ندارد(صالحی،۱۳۸۸).
اهمیت و جایگاه کشت گل و گیاهان زینتی
طی چند دهه اخیر، تغییر وتحولات زندگی بشر سمت و سوی اجباری فاصله از طبیعت را در پی داشته است و این مسئله به هیچ ‌وجه با خلق ‌وخوی انسان سازگار نیست و انسان امروزی برای جبران این نقیصه گل را به عنوان چکیده‌ای از طبیعت و زیبائی های آن به خانه خود آورده است. در حال حاضر پرورش گل و گیاهان زینتی از اهمیت بسیار برخوردار است و در بسیاری از کشورهای جهان، با بهره گیری از دانش تولید گل و گیاهان زینتی، استفاده از تجهیزات مناسب، ارقام خوب و تکنولوژی‌های جدید کشت، به تولید این محصول در سطح بالا پرداخته‌اند تا بتوانند علاوه بر تأمین نیاز داخل کشور، از آنجا که این صنعت قابلیت ارزآوری بالایی دارد، مبالغ قابل توجهی ‌ارز از طریق صادرات این محصول کسب کنند. هر چه کشورها به سمت صنعتی‌شدن و توسعه صنعتی پیش می‌روند، ‌میزان تقاضای سرانه مردم برای گل و گیاهان زینتی نیز افزایش می‌یابد زیرا بر اساس تحقیقات انجام شده در این کشورها مصرف گل و گیاهان زینتی در محیط‌های کاری و زندگی مردم اثرات مثبت زیادی از جمله افزایش میزان بهره‌وری، افزایش ضریب امید به زندگی، آرامش روح و روان، رسیدن به سلامت جسمی و تحمل زندگی ماشینی دارد. به همین خاطر این کشورها تولید این محصول را مانند سایر کالاهای مصرفی مهم در برنامه کشاورزی خود دارند و یا گونه‌هایی از این محصول را از طریق واردات به کشور خود وارد می‌کنند. ایران به لحاظ شرایط اقلیمی دارای استعدادها و توانمندی‌های بالقوه و بالفعلی برای تولید محصولات مختلف کشاورزی با کیفیت عالی است و به دلیل برخورداری از مزیت نسبی تولید انواع محصولات کشاورزی در پیوستن به سازمان تجارت جهانی می‌تواند با اقداماتی خصوصاً در عرصه گل‌های زینتی که قابل رقابت با تولیدات مشابه خارجی است به رقابت با کشورهای دیگر بپردازد(امیری، ۱۳۸۳).
با فراهم کردن زمینه تولید گل در حجم بالا و صادرات آن می‌توان درهای بازارهای جهانی را به روی اقتصاد کشور گشود و با ایجاد صنایع بسته‌بندی مناسب گل، شبکه حمل ‌و نقل مناسب خصوصاً حمل‌ونقل هوایی، اعطای تسهیلات مالی و حمایتی وترویجی به گلکاران و فراهم آوردن نهاده‌های مورد نیاز آنان در زمان مناسب، ایران به یک کشور مهم و عمده صادرکننده گل تبدیل می‌شود. این صنعت دارای پتانسیل‌های بالقوه‌ای در کسب درآمد ارزی بالا حاصل از صادرات می‌باشد و از آنجا که در سیاست کلان اقتصاد کشور به تنوع بخشی محصولات صادراتی توجه می‌شود و استراتژی کشور به سمت توسعه صادراتی است که تک محصولی نباشد و بر صادرات کالاهای غیرنفتی تأکید می‌شود تا وابستگی اقتصاد کشور به درآمد ارزی حاصل از فروش نفت کاهش یابد. لذا در راستای دستیابی به اهداف مذکور یک برنامه‌ریزی منظم و مدون مورد نیاز است تا از پتانسیلهای بالقوه کشور در این زمینه بهره مناسب برده و در بازار صادرات گوی سبقت را از رقبا ربود و به درآمد ارزی بالا دست یافت. در دهه‌ های گذشته شاهد بودیم که بخش عظیمی ازمنابع انسانی شاغل در بخش کشاورزی و روستایی به بخش صنعت و خدمات شهری منتقل شده‌اند و حجم سرمایه‌گذاری‌ها در بخش کشاورزی نسبت به بخش صنعت کاهش یافته است و تکنولوژی مناسب و به روز در بخش کشاورزی به مانند بخش صنعت به کار گرفته نشده است،‌اما با این همه همچنان بخش کشاورزی کشور، مهمترین بخش اقتصادی کشور به حساب می‌آید(شاهنوسی، ۱۳۸۶).
اهمیت اقتصادی تولید گل و گیاهان زینتی
در دهه‌ های اخیر تنوع بخشی به صورت گرایش به سمت استراتژی و راهبردهای مهم جهت توسعه صادرات، جهش‌های مهم صادراتی را در پی داشته است. اتخاذ برخی از سیاست‌های حمایتی از طرف دولت در زمینه ‌های کشاورزی و صادرات این کالاها،‌ به جای اقتصادی تک‌محصولی و وابسته به نفت به ویژه پرورش گل‌های زینتی به عنوان یک راهبرد در جهت ایجاد فرصت‌های شغلی و کسب درآمدهای ارزی مدنظر قرارگرفت، با توجه به اهمیت کاهش وابستگی اقتصاد کشور به درآمدهای ارزی حاصل از صدور نفت خام از یک طرف و جایگاه صادرات کالاهای غیرنفتی در برنامه‌های توسعه اقتصادی، پرورش گل‌های زینتی می‌تواند به عنوان یک راهکار فراروی مسئولان و برنامه‌ریزان کشور قرار بگیرد. در خصوص جایگاه و اهمیت پرورش گل‌های زینتی همین بس که هر شاخه گل رز درجهان معادل نیم‌دلار خرید و فروش می‌شود، چنانچه قیمت هر بشکه نفت را به صورت میانگین ۶۰ دلار محاسبه کنیم درخواهیم یافت هر ۱۲۰شاخه گل رز که از یک‌ونیم مترمربع زمین به دست می‌آید معادل یک شبکه نفت در بازارهای جهانی ارزآوری دارد(شفیعی، ۱۳۸۳).
با توجه به موقعیت طبیعی ایران به دلیل تنوع اقلیم و پدیده‌های آب ‌و هوایی و آفتاب مناسب گل‌ها و گیاهان زینتی از محصولاتی هستند که در اکثر نقاط ایران قابل تولید بوده و حتی قابل رقابت در عرصه‌های جهانی می‌باشند و پتانسیل بالقوه‌ای در کسب درآمد ارزی حاصل از صادرات دارند و در ترکیب با صادرات سایر کالاهای غیرنفتی می‌توانند نقش بسیار مهمی را در تدوین برنامه اقتصادی بدون نفت و تنوع بخشی به صادرات کشور داشته باشند از طرف دیگر کشت گل‌ها و گیاهان زینتی در روستاها علاوه بر ایجاد اشتغال سبب افزایش درآمد و پس‌انداز روستائیان و انباشت سرمایه آنان شده و به کاهش فقر روستائیان منجر می‌گردد و از مهاجرت‌های آن‌ها جلوگیری می‌شود و همین‌طور سبب جذب گردشگر شده و نهایتاً به توسعه اقتصادی منجر می‌گردد که خود توسعه اقتصادی، توسعه پایدار روستاها را سبب می‌گردد. می‌توان با اتخاذ سیاست‌ها و استراتژی‌های مناسب، سرمایه‌گذاری در منابع تولید، آموزش نیروی انسانی، ‌ترویج، تأمین نهاده‌ها و عوامل تولید، به ‌روز کردن نحوه کشت، توسعه حمل ‌و نقل مناسب، بازارشناسی و بازاریابی، مبارزه علمی با آفات و امراض به بهره‌برداری بهینه از فعالیت‌های کشت گل و گیاهان زینتی حتی دارویی دست یافت. توسعه کشت گل و گیاهان زینتی، رشد اقتصادی را در پی خواهد داشت که سبب افزایش اشتغال، افزایش درآمد،‌ افزایش پس‌انداز و انباشت سرمایه‌ می‌شود که این خود موجب توسعه و گسترش سرمایه‌گذاری در سایر بخش‌های اقتصادی خواهد شد(کافی و خنجری، ۱۳۸۰).
می‌دانیم که در دنیای امروز باید جهانی فکر کرد و محلی عمل کرد، تلاش‌های موفق در مقیاس کلان آغاز نمی‌شود بلکه آن دسته از طرح‌های بزرگ مقیاس امکان پذیر است که با روحیه و انگیزه‌ها و انعطاف‌پذیری متعلق به طرح‌های کوچک مقیاس به فعالیت بپردازد. پس در این زمینه اداره جهاد کشاورزی منطقه همراه با بانک کشاورزی منطقه با سیاست‌های حمایتی خود از جمله دادن خدمات و تسهیلات سرمایه‌گذاری، آموزش و ترویج روش‌های صحیح و نوین به گلکاران، هماهنگ ‌کردن سیاست‌های تولید،‌ ترویج و تحقیقات با یکدیگر، توسعه حمل ‌و نقل مناسب برای گل به بازارهای داخلی و خارجی، بازاریابی مناسب در داخل و خارج کشور، حضور در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی جهت کسب تجربه و یافتن بازار، تهیه نهاده‌های مورد نیاز، آموزش مبارزه علمی با امراض و آفات، رشد صنایع کوچک و مکمل وابسته به گل و گیاهان زینتی و دارویی مانند صنایع تولید پلیمری(پلاستیک مخصوص گلخانه‌ها، گلدان ) صنایع بسته‌بندی می تواند زمینه‌ای را فراهم آورد تا گلکاران به تولید انبوه این محصولات دست یابند و منطقه به جایگاه واقعی خود در تولید و صادرات گل و گیاهان زینتی و حتی دارویی در کشور، خاورمیانه، آسیا و حتی جهان دست یابد(کیایی، ۱۳۸۶).
تجارت گل
اهمیت تولید و صادرات گل و گیاهان تزئینی آنجا نمایان می شود که بدانیم امروزه این صنعت به یکی از صنایع مطرح در دنیا از نظر ایجاد اشتغال و کسب درآمد تبدیل شده است و سالانه بالغ بر ۱۰۰ میلیارد دلار انواع گل و گیاهان تزئینی در ردیف تولیدشده و مورد داد و ستد قرار می گیرد. در بسیاری از کشورهای اروپایی، آسیای جنوب شرقی و امریکا، اتخاذ تدابیر مناسب در چرخه تولید و صادرات گل منجر به کاهش قیمت گل و در نتیجه، افزایش سرانه مصرف آن در این کشورها و بالارفتن قدرت رقابت آنها در بازارهای صادراتی شده است.در کشورهای اروپایی سرانه مصرف گل ۴۰ تا ۱۰۰ دلار و سالانه حدود ۱۵۰ شاخه است. این آمار در ایران به دلایل متعددی از جمله نبود فرهنگ استفاده از گل طبیعی و بالابودن قیمت نسبت به سطح درآمدها، بسیار پائین است. در حال حاضر در بیش از ۷۰ کشور دنیا پرورش گل در مقیاس تجاری برای عرضه به بازارهای بین المللی صورت می گیرد اما تعداد کشورهای مطرح در صادرات جهانی، از تعداد انگشتان دست تجاوز نمی کند. به استناد آمار سازمان های بین المللی بیش از ۸۲ درصد صادرات جهانی گل در کشورهای آلمان(۲۲ درصد)، ایالات متحده(۱۵ درصد)، فرانسه(۱۰ درصد)، انگلیس(۱۰ درصد)، هلند(۹ درصد)، ژاپن(۶ درصد)، ایتالیا و سوئیس(هر کدام ۵ درصد)، عرضه و مصرف یا بخشی از آن به صورت صادرات مجدد به نقاط دیگر ارسال می شود. هلند هر سال بالغ بر ۷ میلیارد دلار از محل صادرات گل درآمد دارد و میزان درآمد این کشور از طریق صدور بذر و پیاز گل و ارائه کمک های فنی و مشورتی و خدمات مرتبط با پرورش گل و گیاهان زینتی و تجهیزات باغبانی به صدها میلیون دلار در سال بالغ می گردد. طبیعتاً یکی از ابزار اصلی برای بررسی وضعیت در هر موضوعی، آمار است. در زمینه تولید و مصرف گل و گیاهان زینتی همچون بسیاری دیگر از زمینه ها، با آمار بسیار متفاوتی روبه رو هستیم. نایب رئیس اتحادیه گل و گیاه کشور، تولید سالانه گل در ایران را ۲ میلیارد و ۳۰۰ میلیون شاخه عنوان می کند در حالی که سازمان توسعه تجارت معتقد است میزان تولید در حد یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون شاخه است. نبود خط صادراتی و فرهنگ مصرف، باعث ضایعات بیش از ۵۰ درصدی گل در ایران شده است. این آمار متفاوت از تولید و ضایعات گل، طبیعتاً باعث می شود آماری که در مورد سرانه مصرف در کشور عنوان می شود هم تا حد زیادی متفاوت باشد. مدیرعامل سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری تهران آمار جالبتری ارائه می‌دهد. می گوید که در ایران هر ۱۵ نفر در یک سال یک شاخه گل مصرف می کنند، یعنی با این حساب سرانه مصرف گل در ایران ۰۶/۰ شاخه گل است، به بیان ساده تر، هر ایرانی در سال ۰۶/۰ شاخه گل خریداری کرده یا به عنوان هدیه دریافت می کند(روزنامه ایران، ۱۳۸۸).
وضعیت بازار جهانی گل
صادرات جهانی انواع گلهای شاخه بریده درسال ۲۰۰۸ به میزان ۱۳۶۸ هزارتن و به ارزش ۶۶۳۵ میلیون دلار بود و کشور هلند با صادرات ۳۶۷۱ میلیون دلار گل شاخه بریده و با اختلاف زیادی نسبت به سایر کشورها هنوز بیش از نیمی از سهم صادرات جهانی این محصول را در اختیار دارد. پس از هلند کشورهای کلمبیا،اکوادور، کنیا، اتیوپی، بلژیک، ایتالیا، آمریکا، تایلند و آلمان سایر کشورهای عمده صادرکننده گلهای شاخهای را شامل می شوند. میزان واردات جهانی انواع گلهای شاخه بریده در سال ۲۰۰۸ در حدود ۱۰۳۸ هزارتن و به ارزش ۷۲۰۶ میلیون دلار بوده است و کشور آلمان با واردات ۱۱۰۶ میلیون دلار گل شاخه بریده بزرگترین وارد کننده این محصولات درسطح جهان بشمار می رود. پس از آلمان کشورهای آمریکا، انگلیس، هلند، روسیه، فرانسه، ژاپن، ایتالیا، سوئیس و بلژیک سایر کشورهای عمده واردکننده گلهای شاخه بریده را تشکیل می دهند. کشور هلند از دهه ۱۹۵۰ تاکنون بزرگترین مرکز یا پایگاه بین المللی تجارت گل محسوب می شود. در هلند بالغ بر ۶۸۲۱ شرکت در زمینه پرورش گل فعالیت دارند و بیش از ۶۰ کیلومتر مربع از مساحت هلند به گلخانه ها اختصاص دارد(بابایی و عزیزی، ۱۳۸۹). این کشور هر سال بالغ بر هفت میلیارد دلار از محل صادرات گل درآمد دارد و میزان درآمد این کشور از طریق صدور بذر و پیاز گل و ارائه کمکهای فنی و مشورتی و خدمات مرتبط با پرورش گل و گیاهان زینتی و تجهیزات باغبانی نیز به صدها میلیون دلار در سال بالغ می شود. ارزش صادرات گل هلند در سال ۲۰۱۰ با رقمی بالغ بر ۲/۵۱۴۴ میلیون یورو شامل ۸/۳۱۵۰ میلیون یورو گل شاخه بریده و ۴/۱۹۹۳ میلیون یورو گیاهان گلدانی نسبت به سال ۲۰۰۹ حدود ۴/۵ درصد افزایش داشته است. بزرگترین صادرکننده و واردکننده گل دنیاست بلکه بزرگترین حراجهای عمومی گل دنیا در این کشور برگزار می شود. بر اساس گزارشهای سه ماهه حراجی هلند بالاترین قیمتها در ماه مارس مربوط به رز، لاله، لیلیوم، ارکید سیمبیدیوم، داودی استاندارد(تک گل)و نرگس، در ماه ژوئن مربوط به گلهای داودی خوشه ای و تک گل، لیلیومها، ژربرا، لیسیانتوس و شیپوری و در ماه سپتامبر برای گلهای بنت قنسول، ارکیده، داودی گلدانی، کالانکوئه، رز گلدانی، اسپاتی فیلوم و سیکلامن بود. و پایینترین قیمت را گل صدتومانی، فریزیا آنتوریوم، دراسنا و هورتانسیا داشتند(ادریسی، ۱۳۹۰). در نگاهی به این بازار هنوز پر رونق و روبه رشد، نام گلهایی در صدر وجود دارد که برخی در ماه های مذکور جزو تولیدات اصلی کشور محسوب می شوند. بنا به گزارشات، بحران مالی جهانی اخیر به صادرات جهانی گل به ویژه کشور هلند آسیب زیادی وارد کرده است و میزان تقاضا برای انواع گل و فرآوردههای کشاورزی هلند (به ویژه مواد غذایی ارگانیک) کاسته شده. بهای گل در بازار جهانی نیز به همین دلیل در سالهای اخیر تا حدودی کاهش یافته است و تقویت “یورو” در قبال سایر ارزها بر مشکلات کشاورزان هلند افزوده است. بحران مالی جهانی بر روند صادرات گل در کشورهای افریقایی صادرکننده گل(کنیا، اوگاندا، زامبیا، زیمبابوه) کشورهای آمریکای لاتین(کلمبیا) و برخی از کشورهای آسیایی(از جمله هندوستان) نیز تأثیر منفی داشته است. هلند برای مقابله با اثرات بحران اقتصادی در بازار گل، جبران کاهش صادرات گل خود و یافتن بازارهای جدید از آغاز سال ۲۰۰۸ برای نفوذ هر چه بیشتر به بازارهای اروپای شرقی برنامه ریزی نموده و موفق گردید که در این سال تقریباً ۴۵۰ میلیون شاخه گل به اروپای شرقی صادر کنند که این رقم ۳۰ درصد نسبت به سال ۲۰۰۷ افزایش نشان می دهد. بنا به گزارشات ظرف یک دوره سه ساله میزان صدور گل به اروپای شرقی دو برابر شده و روسیه به یکی از واردکنندگان بزرگ گل در اروپای شرقی تبدیل گردیده است. ژاپن نیز یکی از بزرگترین بازارهای مصرف گل در دنیا است و هر سال چندین میلیارد شاخه گل مصرف می کند. هلند با ابتکارات خاص این بازارها را تحت سلطه خود در آورده و روشهایی اتخاذ نموده که مقامات قرنطینه کشاورزی ژاپن نیازی به کنترل گلهای وارد شده از هلند نمیبینند در زمینه بازرسی بیولوژیکی گلها که یک هفته به طول می انجامید کشور هلند لابراتوار مجهزی در فرودگاه آمستردام ایجاد نموده و کارشناسان قرنطینه ژاپن را با هزینه خود در این لابراتور مستقر کرده تا گلهای صادرشده به مقصد ژاپن را در هلند آزمایش کرده و برای آنها گواهی قرنطینه صادر نمایند. در نتیجه این محموله ها از فرودگاه هلند مستقیماً و بدون واسطه به مراکز توزیع گل در ژاپن ارسال می شوند. با بهره گرفتن از چنین ابتکاراتی هلند قادر است کماکان ۶۰ درصد محصولات کشاورزی خود را صادر کند. طبق آمار سازمان تجارت جهانی در سال ۲۰۰۸ کشور هلند با صدور ۶۳۴ میلیارد دلار کالا پنجمین قدرت صادراتی دنیا پساز آلمان، چین، ایالات متحده و ژاپن بوده و از لحاظ صادرات بر کشور فرانسه، ایتالیا، بلژیک، روسیه و بریتانیا پیشی گرفته است. عرضه مستقیم گل در حراج عمومی در برخی از کشورهای اروپایی، ایالات متحده، آسیای جنوب شرقی و حذف واسطه ها از چرخه بازاریابی نیز در برخی از موارد به کاهش بهای عرضه گل و افزایش سرانه مصرف آن کمک کرده است. ظرفیت مصرف گل در بازارهای فعلی محدودتر شده و رکود اقتصادی به شدت در حجم تقاضا تاثیر می گذارد تعدادی از تولیدکنندگان گل در آسیا، اقیانوسیه و اروپا متوجه بازار چین شده اند که در آینده به بزرگترین واردکننده گل در دنیا تبدیل خواهد شد. بالا رفتن درآمد سرانه برخی از ایالتهای چین که در بخش تجارت فعالیت دارند موجب خواهد شد که در زمره مصرفکنندگان عمده گل درآیند. میزان تولید گل در چین علیرغم افزایش تولید هنوز در سطحی نیست که نیازهای این کشور را به انواع گل تامین نماید. در بین کشورهای در حال توسعه، موفقیتهای کنیا در عرصه صادرات گل نیز قابل مطالعه و بررسی است. خوشه صادراتی گلهای شاخه بریده کنیا که در دهه ۱۹۷۰ تشکیل شد و تولیدکنندگان و صادرکنندگان این محصول را تحت پوشش دارد در افزایش تولید گل در کنیا، تاسیس گلخانه های مدرن، افزایش کیفیت گلهای تولیدی این کشور و رعایت مقررات استاندارد و نفوذ به بازارهای اتحادیه اروپا تاثیر زیادی داشته است. کنیا حدود ۷۰ درصد گلهای صادراتی خود را در حراجیهای هلند به فروش می رساند. دولت کنیا در فعالیت های خوشه صادراتی گل های شاخه بریده این کشور دخالتی ندارد(علمی، ۱۳۸۸).
جایگاه ایران در بازارهای جهانی
سابقه تولید تجاری گل و گیاهان زینتی ایران به حدود ۹۰ سال پیش برمی گردد. پس از انقلاب اسلامی به دلایلی این صنعت مورد توجه بیشتری واقع شد، بگونه ای که ضمن تأمین نیازهای داخلی، وارد عرصه صادرات شد. این روند بویژه طی دهه گذشته با وجود افزایش مصرف داخلی به دلیل توسعه اقتصادی کشور همچنان روند صعودی طی کرده است. بنابر آخرین آمار رسمی اعلام شده کل سطح زیرکشت گیاهان زینتی در سال ۱۳۸۸ شامل مساحت گلخانه ها و فضای باز در حدود ۵۱۱۰ هکتار بوده است که از این میزان ۲۳۸۵ هکتار به فضای آزاد و ۲۷۲۵ هکتار به کشت گلخانهای اختصاص داشته و استانهای تهران، مرکزی، مازندران و خوزستان به ترتیب عمدهترین تولیدکنندگان این محصولات در کشور بشمار می روند(ادریسی، ۱۳۹۰).
تحلیل بازار گل و گیاهان زینتی در ایران
تجزیه و تحلیل SWOTاصطلاحی است که برای شناسایی نقاط قوت و ضعف داخلی و فرصتها و تهدیدهای خارجی یک سیستم به کار برده می شود. تجزیه و تحلیلSWOT شناسایی نظام مند عواملی است که راهبرد باید بهترین سازگاری را با آن داشته باشد.
مدل SWOT یکی از ابزارهای استراتژیک تطابق نقاط قوت و ضعف درون سیستمی با فرصتها و تهدیدات برون سیستمی است. این مدل یک تحلیل سیستماتیک برای شناسایی این عوامل و انتخاب استراتژیی با بهترین تطابق بین آنها را ایجاد می نماید. از دیدگاه این مدل یک استراتژی مناسب قوتها و فرصتها را به حداکثر و ضعفها و تهدیدها را به حداقل ممکن می رساند. بر اساس بررسی های فوق و نیز جمع بندی تحلیل های انجام شده در مدل SWOT می توان ویژگیهای ایران در تولید و تجارت جهانی گل چنین ارزیابی نمود(ادریسی، ۱۳۹۰).

• • نقاط قوت:

- تنوع اقلیمی و بهره مندی کشور از چهار فصل آب و هوایی.
- وجود انرژی فراوان و ارزان قیمت در قیاس با رقبا.
- ظرفیت بالای تولید.
- وجود نیروی انسانی مستعد و جویای کار در مناطق تولید.
- مزیتهای نسبی در تولید برخی از گونه ها و ارقام زینتی.
- نزدیکی به برخی از بازارهای مهم مصرف مانند کشورهای حوزه خلیج فارس، آسیای میانه و روسیه.

• • نقاط ضعف:

- وابستگی تامین برخی نهادههای تولید به منابع وارداتی.
- عدم امکان قیمت گذاری محصول صادراتی مستقل از قیمت داخلی و نوسانات آن.
- گرانی قیمت زمین در مناطق مناسب برای تولید.
- سودمندی بیشتر تولید سبزیجات گلخانهای نسبت به گیاهان زینتی در شرایط فعلی داخلی.
- ناتوانی یا مقاومت در مقابل تغییر عادات فعلی تولید.
- گرانی تاسیسات مدرن تولید و برداشت گل.
- کمبود سرمایهگذاری لازم در این بخش.
- عدم استمرار در تولید گیاهان زینتی و عدم یکنواختی محصولات تولیدی.
- عدم بهره گیری و صرفه استفاده از تجهیزات مدرن بسته بندی.
- گرانی نرخ کرایه حمل هوایی.
- کمبود انبار و سردخانههای مجهز برای نگهداری گل و گیاه در مناطق تولید و مبادی خروجی کشور مانند فرودگاهها.
- کمبود ماشینهای پیشرفته و مجهز جهت حمل و نقل گل و گیاه خصوصاً در شهرستانها.
- اختصاص اعتبار ناکافی به بخش تحقیقات.