شکل۲-۸-مدلANP سنجش عملکرد مدیریت دانش (هانگ و همکاران،۲۰۰۷)
- وی و اچ سو^[۱۱۴])۲۰۰۷) به ارزیابی وضعیت مدیریت دانش در صنعت اتوبوس‌رانی تایوان و بررسی ارتباط بین مدیریت دانش و عملکرد شرکت­های اتوبوس‌رانی با بهره گرفتن از شاخص عملکرد مدیریت دانش پرداخته­اند. در صنعت اتوبوس رانی کشور تایوان ۳۷ شرکت اتوبوس‌رانی به ارائه خدمات در این خصوص می­پردازند. پنج پرسشنامه بین مدیران واحد­های سازمانی آن شرکت­ها توزیع شد که طیف لیکرت ۷ تایی در پرسشنامه ۴۴ سوالی این پژوهش مورد استفاده قرار­گرفته است. نتایج بدست آمده از ۲۲ شرکت، شاخص عملکرد مدیریت دانش آن‌ها در دامنه ۰.۰۷۲۷ الی۸۹۶۴ . ۰ نشان می­دهد.
- وو و ونگ^[۱۱۵](۲۰۰۶)، موفقیت سیستم مدیریت دانش را به طور مستقیم اندازه ­گیری نمی­کنند بلکه آن را مفهومی چند وجهی می­دانند که با بهره گرفتن از چند متغیر جایگزین قابل ارزیابی است. این دو محقق که در مطالعه خود از نتایج تحقیقات موجود در حوزه سیستم­های اطلاعاتی الگوبرداری نموده ­اند. مطابق مدلی که در شکل(۲-۹) نمایش داده شده است از پنج متغیر به عنوان فاکتورهای جایگزین برای موفقیت سیستم مدیریت دانش استفاده می­ کنند. در این مدل، ارتباطات متقابل مابین متغیرها بر اساس تحلیل آماری بر روی نتایج یک نظرسنجی که از تعدادی شرکت بزرگ در کشور تایوان پذیرفت، تعیین شده است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

شکل۲-۹-مدل وو و ونگ برای ارزیابی موفقیت سیستم مدیریت دانش
برای اندازه ­گیری مقدار متغیرهای مدل فوق، پرسشنامه­ای هم طراحی کردند که برای پاسخگویی به آن از مقیاس هفت گزینه­ای لیکرت استفاده شده است. در واقع مدل مذکور موفقیت سیستم مدیریت دانش را از پنج بعد مختلف مورد تحلیل قرار می­دهد. در این مدل کیفیت سیستم و کیفیت دانش یا اطلاعات آن به عنوان متغیرهای مستقلی که دارای تأثیر مستقیم بر میزان رضایت کاربر هستند، شناخته شده است.
-اونگ و لای­^[۱۱۶] در سال ۲۰۰۶، با توجه به ضرورت تدوین معیاری برای اندازه ­گیری اثربخشی سیستم­های مدیریت دانش در سازمان­ها، یک مقیاس چند بُعدی با نام (^[۱۱۷]USKMS) را به منظور سنجش میزان رضایت کاربر از سیستم مدیریت دانش توسعه داده­اند. آن‌ها ابزار مذکور را با اعتقاد بر این امر ابداع نموده ­اند که روش­های موجود برای ارزیابی میزان رضایت کاربر از سیستم­های اطلاعاتی، در خصوص سیستم­های مدیریت دانش قابل تعمیم نیست. این مقیاس شامل چهار بعد با عنوان محتوا، سهولت استفاده، سازگاری با نیازهای شخصی کاربر و سهولت در مشارکت گروهی می‌باشد که با بهره گرفتن از پرسشنامه­ای متشکل از شانزده آیتم اندازه ­گیری و پاسخ هر پرسش با بهره گرفتن از مقیاس لیکرت هفت گزینه­ای ارزیابی می­ شود. در تحقیق مذکور، وجود ارتباط مستقیم مابین رضایت کاربر و تمایل او برای بکارگیری سیستم مدیریت دانش از یک سو و تمایل او برای توصیه برای دیگران درباره استفاده از سیستم مدیریت دانش از سوی دیگر، توسط دو فرضیه آماری بررسی شده و مورد تایید قرار گرفته است.
- لی و همکاران (۲۰۰۵) برای ارزیابی عملکرد یک سازمان در اجرای مدیریت دانش، معیاری با عنوان شاخص عملکرد مدیریت دانش(KMPI) ارائه دادند که شامل فرآیندهای خلق، ذخیره­، تسهیم، به­ کارگیری و درونی­سازی دانش می­باشد. سپس برای اندازه ­گیری مدیریت دانش در بازار (KOSDAQ^[118])کره و بررسی ارتباط سطح عملکرد مدیریت دانش با عملکرد شرکت، از آن استفاده کردند. جمع­آوری داده ­ها هم از طریق توزیع پرسشنامه بین مدیران ارشد ۲۵۰ شرکت صورت گرفت. نتایج بدست آمده از ۱۰۱ شرکت، شاخص عملکرد مدیریت دانش آن‌ها در دامنه ۰.۲۶الی۰.۵۱نشان می­دهد.
-هالاوی^[۱۱۹] ­(۲۰۰۵) پایان نامه­ دکتری خود را با عنوان «موفقیت سیستم­های مدیریت دانش» انجام داده است. هدف این پژوهش، توسعه مدلی در سازمان­های دانش محور است که بتواند برای سنجش موفقیت سیستم مدیریت دانش در سازمان­های دانش محور به کار برده شود، بود .سیستم مدیریت دانش موفق دارای متغیّرهای: کیفیت سیستم، کیفیت دانش، کیفیت خدمات، تمایل به کاربرد و رضایت کاربر بود که موفقیت سیستم­های مدیریت دانش را می­سنجید. یافته‌ها نشان داد که این مدل، پتانسیل کاربرد در مطالعات سیستم­های مدیریت دانش آینده دارد.
-چن و چن (۲۰۰۵) در تحقیقی با عنوان “ارزیابی عملکرد مدیریت دانش” با مرور بر ادبیات و بررسی مقاله‌ها در زمینه ارزیابی عملکرد مدیریت دانش از سال ۱۹۹۵تا ۲۰۰۴ توانستند آن‌ها را در هشت دسته طبقه بندی کنند که شامل: تجزیه و تحلیل کیفی، تجزیه و تحلیل کمی، تجزیه و تحلیل شاخص­ های مالی، تجزیه و تحلیل شاخص­ های غیر مالی، تجزیه و تحلیل عملکرد داخلی، تجزیه و تحلیل عملکرد خارجی، تجزیه و تحلیل سازمان محور و تجزیه و تحلیل پروژه محور.
۲-۵-۲- تحقیقات داخلی :
-ابراهیمیان و همکاران (۱۳۹۱) در مقاله­ای با عنوان بررسی اثربخشی مدیریت دانش پس از بررسی پنج اصل مدیریت دانش نشان دادند موفقیت و اثربخشی مدیریت دانش در سازمان­ها بستگی به تعهد کامل سازمان‌ها و کارکنان به پنج اصل مدیریت دانش دارد که این پنج اصل شامل تشخیص اهمیت و ارزش مدیریت دانش توسط سازمان­ها و تمامی کارکنان؛ برخورداری مدیریت دانش از ترکیب مناسب کارکنان و فناوری؛ ایجاد فرهنگ یادگیری، مبادله و تسهیم دانش؛ در نظر گرفتن مدیریت دانش به عنوان فرآیندی مستمر و جدی؛ تأثیر مدیریت دانش بر بهبود کارکنان ، شرایط کاری ­و سازمان­ها می­باشد. همچنین این مقاله به دنبال ترکیب و پیشنهاد توانمندی­های مدیریت دانش در فرایند­های مختلف مدیریت دانش، به منظور اثربخشی مدیریت دانش الگوی مفهومی را به صورت شکل (۲-۱۰) ارائه داده­اند که می ­تواند در شناسایی عناصر شکل­دهنده و توسعه دهنده توانمندی­های مدیریت دانش برای اثربخشی مفید باشد. بر اساس یافته­های تحقیق هر چه توانمندی­های مدیریت دانش(فناوری،ساختار، فرهنگ، تخصص، یادگیری و اطلاعات) تشویق­کننده و حمایت­کننده­ فرایند­های مدیریت دانش (کسب،تولید،ذخیره وکاربرد) باشند اثربخشی مدیریت دانش بیشتر خواهد بود و سازمان­ها می­توانند به اهداف تعیین شده با اثربخشی بیشتری دست یابند.

شکل(۲-۱۰)-توانمندی مدیریت دانش به منظور اثربخشی مدیریت دانش
-نهاوندی و همکاران(۱۳۹۰) در مقاله‌ای با عنوان “­تعیین و اولویت بندی معیارهای مؤثر بر اثربخشی مدیریت دانش در سازمان‌های تحقیقاتی ایران با رویکرد تطبیقی (فازی و قطعی) “پس از مطالعه ادبیات موضوع و دریافت نظرهای متخصصان از طریق مصاحبه­ ها عمیق و بررسی آن­ها، سنجه­های تأثیرگذار بر اثربخشی مدیریت دانش را در مراکز پژوهشی استخراج کردند. در این پژوهش داده ­ها، بر اساس فرایند تحلیل سلسله مراتبی توسعه یافته فازی، به عنوان یک فرایند تصمیم ­گیری چند شاخصه تحلیل شدند. در مجموع ۳۴ زیر معیار در قالب ۶ معیار اصلی (­منابع انسانی، مدیریت -ساختار، خلق و جمع آوری دانش، حفظ و بقا دانش­، انتقال دانش­، به­ کارگیری و به روز رسانی دانش) جهت ارزیابی اثربخشی مدیرت دانش در مراکز پژوهشی مشخص شدند. نتایج تجزیه و تحلیل نشان داد که معیار"منابع انسانی” بیشترین اهمیت را در بین معیارها را دارد و در نهایت هم از این مدل برای ارزیابی اثربخشی مدیریت دانش ۹ مرکز پژوهشی در ایران استفاده شد.
سنجش اثر بخشی مدیریت دانش
به کارگیری و به روز رسانی
انتقال دانش
خلق و جمع آوری دانش
مدیریت- ساختار
منابع انسانی
حفظ و بقا دانش
نمودار۲-۲- سلسله مراتب سنجش اثربخشی مدیریت دانش
- موسی­خانی و نادی (۱۳۹۰) در مقاله­ای تحت عنوان “ارزیابی عملکرد سیستم مدیریت دانش بر اساس کارت امتیازی متوازن و با بهره گرفتن از روش ارزیابی جامع فازی” به ارزیابی عملکرد سیستم مدیریت دانش در وزارت راه و ترابری پرداختند. روش استفاده شده در این پژوهش روش ارزشیابی است. این پژوهش در وهله اول، به اولویت­ بندی شاخص­ های ارزیابی عملکرد سیستم مدیریت دانش وزارت راه و ترابری و تعیین وزن آن‌ها با بهره گرفتن از فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و سپس به ارزیابی عملکرد سیستم مدیریت دانش وزارت راه­ و ­ترابری بر اساس کارت امتیازی متوازن (BSC) با بهره گرفتن از روش ارزیابی جامع فازی پرداخت. بر اساس نتایج به دست آمده، در بین ابعاد کارت امتیازی متوازن بُعد مالی و کاربر اهمیت بیشتری داشتند و همچنین عملکرد این سیستم در وزارت راه و ترابری از سطح متوسط برخوردار بود و در پایان نیز پیشنهاداتی برای بهبود آن ارائه شد.

نمودار۲-۳-مدل سلسله مراتبی ارزیابی عملکرد سیستم مدیریت دانش سازمان
-در تحقیقی بردبار و کنجکاو منفرد (۱۳۹۰) به ارزشیابی و آسیب­شناسی مدیریت دانش در مؤسسات آموزش عالی پرداختند. این تحقیق با هدف بررسی منافع و مسائل مدیریت دانش، تبیین مؤلفه­ های ارزیابی مدیریت دانش، بررسی وضعیت مدیریت دانش و مؤلفه­ های آن در مؤسسات آموزش عالی در دانشکده­ های مدیریت سه دانشگاه تهران، تربیت مدرس و یزد صورت گرفته است. در این تحقیق پس از بررسی مبانی نظری که عمدتاً از مطالعه ادبیات و تحقیقات مربوطه حاصل شد، مدل مفهومی طراحی گردید که عناصر آن را می­توان در شکل (۲-۱۱) مشاهده کرد:

شکل۲-۱۱-مدل مفهومی، ارزیابی و آسیب­شناسی مدیریت دانش در مؤسسات آموزش عالی
جامعه آماری این تحقیق شامل اعضای هیئت علمی دانشکده­ های مدیریت دانشگاه­ های تهران، تربیت مدرس و یزد می­باشد. برای جمع آوری داده ­ها ، پرسشنامه­ای شامل ۵ سوال جمعیت شناختی و ۳۱ پرسش مربوط به متغیرهای مورد توزیع شد. لازم به ذکر است به منظور پاسخگویی به سوالات از طیف ۵ مرتبه­ای لیکرت از “بسیار کم"­ تا ­"بسیار زیاد” استفاده شده است و همچنین نمونه گیری با بهره گرفتن از روش تصادفی ساده انجام گرفت و حجم نمونه ۳۷ نفر تعیین شد. برای تجزیه تحلیل داده ­ها هم نرم­افزارهای. Excel و SPSS بکارگرفته شد. نتایج نشان داد که وضعیت مدیریت دانش در هر سه دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، تربیت مدرس و یزد نامطلوب می­باشد و فقط وضعیت بعضی از مؤلفه­ ها در آن‌ها مطلوب است. به عبارت دیگر با توجه به اینکه سطح معنی داری حاصل از آزمونt برای مدیریت دانش در هر سه دانشگاه کمتر از۰۵/۰ به دست آمد، لذا فرضیه ­های تحقیق مبنی بر وضعیت مطلوب مدیریت دانش در آن­ها رد شد. البته در دانشگاه تربیت مدرس مؤلفه‌های ایجاد و نگهداری دانش، مؤلفه ایجاد دانش در دانشگاه تهران از وضعیت مطلوبی برخوردار بودند.
-اسلامی کرم شاهلو (۱۳۸۹) در مقاله­ای تحت عنوان “­ارزیابی اثر بخشی مدیریت دانش با ­استفاده از رویکرد کارت امتیازی متوازن” با مرور بر ادبیات مربوط به مدیریت دانش و کارت امتیازی متوازن چارچوبی را برای ارزیابی مدیریت دانش یک سازمان ارائه داد. در این چارچوب با توجه به چهار چشم انداز کارت امتیازی متوازن و اهداف مربوط به آن‌ها ، شاخص­ هایی را برای ارزیابی مدیریت دانش در هر چشم انداز در نظر گرفته شد.
-ساعی و همکاران (۱۳۸۹) به ارزیابی مدیریت دانش با بهره گرفتن از کارت امتیازی متوازن پرداخته­اند در ضمن عوامل کلیدی موفقیت در هر یک از جنبه­ های کارت امتیازی را هم معرفی کردند و سپس از آن‌ها برای ارائه مدلی جهت ارزیابی مدیریت دانش در “­سیستم مکانیزه آموزش دانشگاه علم و صنعت” استفاده کردند. برای سنجش اعتبار مدل فوق و وجود رابطه صحیح بین جنبه‌های کارت امتیازی متوازن پرسشنامه تدوین و بین (­کاربران سیستم مدیران ارشد، مسئولین آموزش دانشکده ­ها، کارشناسان) توزیع شد. پس از جمع آوری پرسشنامه و ثبت اطلاعات در نرم افزار SPSS به بررسی نتایج تحلیلی آن با بهره گرفتن از آزمون مربع کای پرداختند. مطابق با این مدل، تأمین منابع مالی جهت جذب متخصصین فناوری، افزایش دانش فنی کارکنان و توسعه زیرساخت‌ها زمینه ساختار جذب متخصصین، حفظ، آموزش و انگیزش کارکنان می­باشد و این فاکتورها منجر به بهبود مستمر فرایندها و شناسایی موانع موفقیت خواهد شد که این امر سبب تسریع در رسیدن به اهداف دانشگاه از بکارگیری سیستم مکانیزه آموزش، که تهیه گزارش­های سریع، دقیق و قابل اعتماد حوزه خدمات آموزشی، سهولت دسترسی، دقت در محاسبات، امنیت اطلاعات است، می­گردد.
-میرفخرالدینی و همکاران (۱۳۸۸) از مدل ارزیابی اثر بخشی مدیریت دانش که ون (۲۰۰۹) با بهره گرفتن از گروه ­های کانون، فرایند سلسله مراتبی و پرسشنامه برای توسعه یک مدل برای ارزیابی ارائه کرده است برای ارزیابی و رتبه بندی اثر بخشی مدیریت دانش در شرکت­های کوچک و متوسط استفاده کردند. جامعه آماری پژوهش مجموعه صنعت محصولات غذایی و آشامیدنی استان فارس انتخاب کردند و نمونه گیری با بهره گرفتن از تکنیک­های آماری و به صورت تصادفی ساده انجام گرفت (۴۰ شرکت). ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه بوده و از روش­های کمی و کیفی با کمک نرم افزار spss. برای تجزیه و تحلیل استفاده شده است. نتایج تحقیق نشانگر میزان اثر بخشی این شرکت­ها و الویت بندی آن­ها بر اساس نمره اثربخشی مدیریت دانش و با کمک فرایند تحلیل سلسله مراتبی بود. نتایج آزمون، مهم­ترین مؤلفه‌های تأثیرگذار بر اثربخشی مدیریت دانش را اولویت­ بندی نموده و رتبه ­بندی شرکت­های مورد مطالعه را از نظر نمره اثربخشی مدیریت دانش در چهار سطح نشان می­ دهند.
- لطیفی و موسوی ( ۱۳۸۷ ) برای ارزیابی عملکرد مدیریت سیستم دانش در شرکت­های نرم افزاری ایران از شاخص عملکرد مدیریت دانش که توسط لی و همکاران (۲۰۰۵) انجام شده استفاده کرده است. جامعه آماری این پژوهش اعضای تیم پروژه­ های فناوری اطلاعات در دست اجرا شرکت­های نرم­افزاری که دارای رتبه ۱و۲و۳ اعلام شده توسط شورای عالی انفورماتیک در رشته تولید و پشتیبانی نرم افزار سفارش مشتری هستند، تشکیل داده شده است. روش نمونه گیری به صورت تصادفی طبقه­ای متناسب با حجم و در داخل هر طبقه به صورت تصادفی ساده می‌باشد . نمونه آماری از ۱۸ شرکت و ۱۶۳عضو پروژه تشکیل شده و برای جمع­آوری داده هم از پرسشنامه استفاده شده است. تجزیه و تحلیل اطلاعات در این پژوهش با به­ کارگیری شاخص عملکرد مدیریت دانش، تحلیل عاملی،آزمون میانگین در مقایسه با عدد ثابت، تحلیل واریانس یک طرفه انجام شد. نتایج بدست آمده از ۱۸ شرکت، شاخص عملکرد مدیریت دانش آن‌ها برابر با ۰.۵ نشان می­دهد که با حد وسط شاخص ارزیابی یکسان است.
-خدیور و همکاران (۱۳۸۶) در مقاله­ای با مرور تحقیقات انجام شده در حوزه اندازه ­گیری سرمایه ­های ناملموس یا دانشی ضمن معرفی اکثر روش­های موجود در اندازه ­گیری سرمایه ­های معنوی و دانش سازمانی ،۲۰ روش به عنوان نمونه بررسی و در سه رویکرد اندازه ­گیری دانش در محصول و فرایند، اندازه ­گیری ارزش دانش درون سازمان و مبتنی بر اندازه ­گیری جایگاه سازمان از نظر فرآیندهای مدیریت دانش طبقه ­بندی شده‌اند. همچنین به منظور مقایسه بین مدل­های معروف اندازه ­گیری دانشی ، شاخص­ هایی با نظر ۳۳ نفر خبره که در زمینه دارایی­ های معنوی سازمان ، مدیریت دانش ، اقتصاد یا حسابداری صاحب نظر بودند استخراج شده است .این شاخص‌ها شامل پوشش سه حوزه مدیریت دانش(انسان، ساختار، تکنولوژی)، امکان مونیتورینگ مداوم، اقتضایی بودن، قابلیت پیش بینی و سناریوسازی، تحلیل هزینه، مبتنی بودن­ بر مدل، پیشنهادسازی ­برای بهبود، قابلیت­ عمومی­ و جهانی شدن هستند. در ادامه با طراحی پرسشنامه ۱۱ سوالی که در آن هر شاخص از طریق یک یا چند سوال مورد پرسش قرارگرفته بود بین همان افراد خبره توزیع شد. سر انجام این مدل­ها با هم بر اساس شاخص ­ها، مقایسه و نقاط قوت و ضعف مربوط به آن‌ها پس از انجام تحلیل­های آماری تعیین شد و همچنین سه رویکرد شناسایی شده توسط آنالیز امتیازات به دست آمده تایید شد. نتایج این تحقیق به مدیران در انتخاب روش مناسب اندازه ­گیری برای سازمان خود کمک می­ کند.
-خوش سیما و همکاران (۱۳۸۴) در بررسی ارتباط بین فرایند­های مدیریت دانش و اثر­بخشی مدیریت دانش ابتدا با بهره گرفتن از تحلیل عاملی تأییدی شاخص­ های فرایند­های مدیریت دانش را مورد بررسی قرار دادند، سپس به اندازه ­گیری فرایند­های مدیریت دانش از دیدگاه نوناکا (برونی سازی، درونی سازی، اجتماعی سازی و ترکیب) و اثربخشی آن پرداخته‌اند. در نهایت هم ارتباط بین فرایند­های مدیریت دانش و اثربخشی آن را با بهره گرفتن از رگرسیون گام ­به گام و همبستگی تفکیکی مورد بررسی قرار دادند. جامعه آماری این تحقیق دانشگاه ولی عصر (عج)، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه پیام نور و دانشگاه اسلامی کار رفسنجان و نمونه آن اعضای هیئت علمی و کارکنان این دانشگاه­ها بودند و تعداد پاسخ دهندگان به ۲۲۵ نفر رسید که پرسشنامه همراه با مصاحبه تکمیل گردید. نتایج تحقیق نشان داد که در دانشگاه­ های سطح شهر رفسنجان، از بین فرآیندهای مدیریت دانش، عامل­های برونی سازی­، درونی­سازی و اجتماعی سازی برای خلق دانش مورد استفاده قرار می­گیرد. همچنین فرآیندهای درونی‌سازی، برونی سازی و ترکیب بر اثربخشی مدیریت دانش در این دانشگاه­ها تأثیر دارد.
-صمیمی و آقایی (۱۳۸۴) بر مبنای بررسی تعدادی از آخرین تحقیقات مرتبط با ارزیابی مدیریت دانش، مدلی در زمینه نحوه ارزیابی عملکرد سیستم مدیریت دانش از طریق تعریف شاخص­ های عملکرد و تبیین ارتباط متقابل ما بین آن‌ها پیشنهاد کرده ­اند.

شکل۲-۱۲-مدل عوامل تأثیر گذار بر موفقیت سیستم مدیریت دانش و همچنین پیامدها آن
این پژوهش به اثبات روابط مدل پیشنهادی نپرداخته است، بلکه بر اساس مطالعه جدیدترین پیشرفت­های نظری در خصوص عملکرد سیستم مدیریت دانش، به مرور تعدادی از مهم­ترین مطالعات موجود در ادبیات موضوع که به اندازه ­گیری متغیرهای مدل و همچنین تعیین ارتباط ما بین آن‌ها اختصاص یافته است، پرداخته‌اند. پیشنهاد داده­اند که حل معادلات ساختاری مدل پیشنهادی می ­تواند تأثیر کیفیت سیستم مدیریت دانش و کارایی دانش را بر میزان اثربخشی سیستم و همچنین میزان تأثیر موفقت سیستم بر رضایت کاربر و بهبود عملکرد شرکت را مشخص نماید .
مطالعات فوق را می‌توان در جدول ذیل خلاصه نمود: