الّا علی اکمه لا یعرف القمرا

به تحقیق آن قدر معروف شدهام که بر هیچ کسی مخفی نیست مگر بر کوری که ما را نمیبیند و نمیشناسد. (الدرویش ،۲۰۰۹،ج ۳ : ۳۴۱)
۳-۱۱- سوره یونس آیه ۵۲
ثُمَّ قِیلَ لِلَّذِینَ ظَلَمُواْ ذُوقُواْ عَذَابَ الْخُلْدِ هَلْ تُجْزَوْنَ إِلاَّ بِمَا کُنتُمْ تَکْسِبُونَ
پس به کسانى که ستم ورزیدند گفته شود عذاب جاوید را بچشید آیا جز به [کیفر] آنچه به دست مى‏آوردید جزا داده مى‏شوید
و در کلام خدا که فرموده ذُوقُواْ عَذَابَ الْخُلْدِ یعنی بچشید عذاب جاودان را استعاره مکنیّه است که قبلاً در سوره ی انفال آیه ۱۴ توضیح داده شد.
استعاره ی آیه ی ۵۲ ازسوره ی یونس :
- استعاره مکنیّه درکلمه ی « عذاب » است .
ارکان استعاره در آیه شریفه عبارتند از:
- مستعار : لفظ « عذاب ».
- مستعارٌله : « عذاب » به معنی درد ، شکنجه .
- مستعارٌمنه : « الشئ المُرّ » به معنی چیزتلخ .
- جامع یا وجه شبه : تحمل کردن است .
شرح استعاره ی آیه به اعتبار گوناگون:
۳- ۱۱ – ۱ . به اعتبار ذکر طرفین ( مصرّحه ، مکنیّه ) :
درآیه شریفه « عذاب » به معنی درد ، رنج ، شکنجه به « الشئ المُر » به معنی چیز تلخ تشبیه شده که مستعارٌمنه « الشئ المُر» در آیه به صراحت ذکرنشده اما مستعارٌله « عذاب » به صراحت ذکرشده ، به همین خاطر بدان استعاره مکنیّه یا بالکنایه گویند .
۳ – ۱۱ – ۲ . به اعتبار واقع درماده ی طرفین ( تحقیقیّه ، تخییلیّه ) :
دراین آیه مستعارٌمنه به صراحت ذکر نشده بلکه از لوازم آن « ذوقوا » به معنی چشیدن به طور کنایی ذکر شده . در حقیقت بدین معنی نیست که « عذاب » چشیدنی باشد بلکه عذاب را درخیال مانند چیزتلخ تشبیه شده که چشیدنی است به همین خاطر بدان استعاره ی تخییلیّه گویند.
۳ – ۱۱ – ۳ . به اعتبار لفظ مستعار ( اصلیّه ، تبعیّه ) :
لفظ مستعار در این آیه « عذاب » است و به اعتبار این که « عذاب » اسم جامد است به همین خاطر بدان استعاره ی اصلیّه گویند.
۳ – ۱۱ – ۴ . استعاره به اعتبار ملائمات ( مطلقه ، مرّشحه ، مجرّده ) :
« ذوقوا عذاب الخلد » یعنی بچشید عذاب را ، از ملائمات مستعارٌمنه « الشئ المُرّ » یعنی چیز تلخ می باشد که موضوعی حسی است و می تواند از ملائم آن باشد به همین خاطر بدان استعاره ی مرشّحه گویند.
* پس نتیجه می گیریم که در آیه ی ۵۲ از سوره ی یونس استعاره ی مکنیّه ، تخییلیّه ، اصلیّه و مرشّحه وجود دارد.
۳-۱۲- سوره یونس آیه ۷۱
« وَاتْلُ عَلَیْهِمْ نَبَأَ نُوحٍ إِذْ قَالَ لِقَوْمِهِ یَا قَوْمِ إِن کَانَ کَبُرَ عَلَیْکُم مَّقَامِی وَتَذْکِیرِی بِآیَاتِ اللّهِ فَعَلَى اللّهِ تَوَکَّلْتُ فَأَجْمِعُواْ أَمْرَکُمْ وَشُرَکَاءکُمْ ثُمَّ لاَ یَکُنْ أَمْرُکُمْ عَلَیْکُمْ غُمَّهً ثُمَّ اقْضُواْ إِلَیَّ وَلاَ تُنظِرُونِ
و خبر نوح را بر آنان بخوان آنگاه که به قوم خود گفت:« اى قوم من اگر ماندن من [در میان شما] و اندرز دادن من به آیات خدا بر شما گران آمده است [بدانید که من] بر خدا توکل کرده‏ام پس [در] کارتان با شریکان خود همداستان شوید تا کارتان بر شما ملتبس ننماید سپس در باره من تصمیم بگیرید و مهلتم ندهید»
در کلام خداوند متعال که فرموده ثُمَّ اقْضُواْ إِلَیَّ سپس به کار من پایان دهید استعاره مکنیه مطرح است یعنی تنفیذ کنید آن کار را و ادا کنید برای من آن کار را در واقع آن امر وکار محذوف را تشبیه نموده به دَین سپس مشبهٌ به را حذف نموده و چیزی را از خصوصیات مشبهٌ به را اخذ کرده که عبارتست از قضا. وقتی گفته میشود قضی فلانٌ دَیناً یعنی فلانی دِینِ ( بدهی ) خودش را ادا کرده. (الدرویش ،۲۰۰۹،ج ۳ : ۳۶۲)

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

استعاره ی آیه ی ۷۱ ازسوره ی یونس :
- استعاره مکنیّه در « اقضوا » .
ارکان استعاره در آیه شریفه عبارتند از:
- مستعار : لفظ « اقضوا ».
- مستعارٌله : « اقضوا » به معنی تصمیم گرفتن .
- مستعارٌمنه : « أدّوا» به معنی ادا کردن .
- جامع یا وجه شبه : کار را تنفیذ کردن ادا کردن .
شرح استعاره ی آیه به اعتبار گوناگون:
۳ – ۱۲ – ۱ . به اعتبار ذکر طرفین ( مصرّحه ، مکنیّه ) :
درآیه شریفه « اقضوا » به معنی تصمیم گرفتن به « أدّوا » به معنی ادا کردن تشبیه شده که مستعارٌمنه « أدّوا » در آیه به صراحت ذکرنشده اما مستعارٌله « اقضوا » به صراحت ذکرشده ، به همین خاطر بدان استعاره مکنیّه یا بالکنایه گویند .
۳ -۱۲ – ۲ . به اعتبار واقع درماده ی طرفین ( تحقیقیّه ، تخییلیّه ) :
دراین آیه مستعارٌمنه به صراحت ذکر نشده بلکه از لوازم آن « اقضوا » به معنی تصمیم گرفتن به طور کنایی ذکر شده . در حقیقت بدین معنی نیست که « اقضوا » باشد بلکه درخیال مانند ادا کردن تشبیه شده که است به همین خاطر بدان استعاره ی تخییلیّه گویند.
۳ – ۱۲ – ۳ . به اعتبار لفظ مستعار ( اصلیّه ، تبعییّه ) :
لفظ مستعار در این آیه « اقضوا » است و به اعتبار این که « اقضوا » فعل است به همین خاطر بدان استعاره ی تیعییّه گویند.
۳ – ۱۲ – ۴ . استعاره به اعتبار ملائمات ( مطلقه ، مرّشحه ، مجرّده ) :
« ولاتنظرون » ، از ملائمات مستعارٌمنه « أدّوا » یعنی اداکردن می باشد می تواند به همین خاطر بدان استعاره ی مرشّحه گویند.
* پس نتیجه می گیریم که در آیه ی ۷۱ از سوره ی یونس استعاره ی مکنیّه ، تخییلیّه ، تبعییّه و مرشّحه وجود دارد.
۳-۱۳- سوره هود آیه ۱۰
وَلَئِنْ أَذَقْنَاهُ نَعْمَاء بَعْدَ ضَرَّاء مَسَّتْهُ لَیَقُولَنَّ ذَهَبَ السَّیِّئَاتُ عَنِّی إِنَّهُ لَفَرِحٌ فَخُورٌ
و اگر پس از محنتى که به او رسیده نعمتى به او بچشانیم حتما خواهد گفت : «گرفتاریها از من دور شد» بى‏گمان او شادمان و فخرفروش است.
در اذاقه مبنی چشانیدن استعاره مکنیه مطرح است چون در اصل معنای چشانیدن خوردن چیزی است با دهان سپس عاریه گرفته شد این اذاقه برای لذتها از جهت تشبیه نمودن آنها به چیزی که چشیده میشود. سپس از بین میرود به سرعت همانگونه که طعم غذاها بلافاصله زایل میشود. (الدرویش ،۲۰۰۹،ج ۳ : ۳۹۷)