به نظر میرسد بین نوع پوشش مردان در تبلیغ با سازمان تبلیغاتگر رابطه معناداری وجود دارد.
فصل ۳
روششناسی
مقدمه
فصل سوم پژوهش، به روش شناسی اختصاص دارد. در این فصل یه توضیح روش تحقیق، جامعه و نمونه آماری پژوهش حاضر و روش نمونهگیری پرداختهایم. سپس ابزار گردآوری اطلاعات و تکنیک تجزیه و تحلیل دادهها را شرح داده و پایایی و روایی پژوهش حاضر را بررسی کردهایم. در پایان این فصل به تعریف نظری و عملیاتی مفاهیم و متغیرهای تحقیق پرداختهایم.
۳-۱- روش تحقیق
منظور از روش تحقیق، راه و رویهای است که محقق با اتکای بهآن و با رعایت اصول معینی درصدد شناسایی علمی برمیآید و دراینراه از یکسری فنون استفاده می کند. درواقع «روش فرآیندی است که محقق طی می کند تا به حقیقت علمی برسد، یا به عبارتی حرکت از یک مبدأ به مقصد برای دستیابی به حقیقت علمی را روش گویند»(نقیبالسادات،۱۳۸۴: ۳۳).
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
پژوهش پیش رو از نظر ماهیت و اهداف جزء تحقیقات توسعهای-کاربردی است و با بررسی ارزشهای فرهنگی خودی و بیگانه به گسترش حوزه پژوهشها در حیطهی تبلیغات محیطی کمک می کند. روش پژوهش با توجه به موضوع تحقیق، روش تحلیل محتوا در نظر گرفته شده است.
تحلیل محتوا پژوهشی پیاممحور است؛ یعنی بر اندازه گیری و سنجش پیام (محتوا) تمرکز دارد، ولی با بهره گرفتن از نتایج بهدست آمده از آن میتوان به استنباط و نتیجه گیری درباره پیشینه و اثرات پیام نیز اقدام کرد(محمدی مهر،۱۳۸۹: ۳۷).
تعریف کرلینگر[۵۹](۱۹۸۶) از تحلیل محتوا بسیار متعارف است، وی میگوید: تحلیل محتوا روشی برای مطالعه و تحلیل ارتباطات بهشیوهای نظام مند، عینی و کمی با هدف اندازه گیری متغیرهاست(دیویمر و دومینیک،۱۳۸۹: ۲۱۷).
بنابراین با توجه به موضوع و هدف اصلی پژوهش حاضر مبنی بر «بازنمایی ارزشهای فرهنگی بیگانه در تبلیغات محیطی شهر تهران» و با عنایت به اینکه میخواهیم به توصیف و تحلیل ارزشهایفرهنگی برجسته در تبلیغات بپردازیم، روش تحلیل محتوا به عنوان روش پژوهش درنظر گرفته شد.
۳-۲- جامعه آماری
مجموعه اشیاء یا نمودهایی را که یک یا چند صفت مشترک داشته باشند و یکجا درنظر گرفته شوند جامعه آماری مینامند، به عبارت دیگر مجموعه افراد جامعه را که نمونه ای از آنها بتواند نمایانگر و معرف آن باشد جامعه آماری مینامند(منصورفر، ۱۳۸۴: ۲)
جامعه آماری در تحقیق حاضر شامل کلیه تبلیغات محیطی شهر تهران میباشد. لازم بهذکر است که در این پژوهش تابلوهای اصناف بهعنوان تبلیغات محیطی محسوب نشده است.
۳-۳- نمونه آماری
در تعریف نمونه باید گفت: «در معنای کلی هر جزء از جامعه را میتوان نمونه آن جامعه خواند.» اما در معنای متعارف و دستوری کلمه، در هرجامعه به آن جزئی نمونه گفته می شود که معرف جامعه باشد. منظور از شرط معرف بودن آن است که همه صفات جامعه، خاصه آن صفاتی که از لحاظ موضوع تحقیق دارای اهمیت است، به تناسب در نمونه وجود داشته باشد و بتوان نتایج حاصل از آن را به کل جامعه آماری تعمیم داد. با این تعریف، هر نمونه باید دارای صفاتی چون نمایا و معرف بودن و تعمیمپذیری باشد(ساروخانی، ۱۳۷۸: ۱۵۷-۱۵۶).
نمونه در این پژوهش کلیه تبلیغات محیطی موجود در ۵ خیابان منتخب از شمال، شرق، مرکز، غرب و جنوب تهران در فروردین ماه سال ۱۳۹۲ است که مجموع آنها ۳۵۰ تبلیغ محیطی است.
خیابانهای منتخب از مناطق شمالی تهران(حدفاصل میدان نوبنیاد تا سهراهضرابخانه)، از مناطق شرقی تهران(حدفاصل میدان نبوت تا میدان امامت)، از مناطق مرکزی تهران(حدفاصل میدان هفتتیر تا میدان ولیعصر(عج))، از مناطق غربی تهران(حدفاصل میدان پونک تا میدان دوم صادقیه) و از مناطق جنوبی تهران(خیابان شهید بابایی از میدان بازار دوم نازیآباد تا سه راه شهید رجایی) است. لازم بهذکر است که در این پژوهش، تبلیغات محیطیای که یک نشان تجاری خاص را در اشکال مختلف تبلیغ کرده اند شمارش و تحلیل شده ولی تبلیغاتی که در یک خیابان عیناً تکرار شده تحلیل نشده و حذف گردید.
۳-۴- روش نمونه گیری
نمونه گیری چندمرحلهای از نوع نمونه گیریهای احتمالی است و میتوان آن را تعدیل نمونه گیری خوشهای به شمار آورد. در این روش غالباً نمونهها به طور متوالی و با بهره گرفتن از یک یا چند شیوه نمونه گیری انتخاب می شود(کریپندورف،۱۳۸۳: ۹۰). روش نمونه گیری در این پژوهش نمونه گیری چند مرحله ای بوده است. به اینصورت که ابتدا مناطق شمالی، جنوبی، شرقی، غربی و مرکزی تهران براساس منطقهبندی شهرداری مشخص شد. در مرحله اول فهرستی از میادین مهمی که چهار خیابان به آنها منتهی می شود (یعنی میادینی که تقاطع چهارراه هستند) تهیه شد و به صورت نمونه گیری تصادفی از هر کدام یک میدان انتخاب گردید. در مرحله دوم به صورت تصادفی یک خیابان از هر میدان انتخاب و کل تبلیغات محیطی آن خیابان عکاسی گردید.
۳-۵- واحد تحلیل
هولستی[۶۰] در کتاب خود سه نوع واحد تحلیل را تشخیص میدهد: ثبت(ضبط)، متن و شمارش. به نظر او واحد ثبت بخش خاصی از محتواست که با قرارگرفتن در مقولهای معین، مشخص می شود. انواع واحد ثبت عبارتند از: کلمه یا نماد، موضوع، شخصیت، جمله یا پاراگراف و عنوان. واحد زمینه یا متن وسیعترین متن محتواست که میتوان آن را برای مشخص کردن واحد ثبت مورد بررسی قرار داد. یکسان بودن واحد ثبت و واحد شمارش هم نتایج روشنتری را به وجود می آورد و هم تشخیص آن برای پژوهشگران کمتجربه راحتتر است(محمدیمهر،۱۳۸۹: ۸۴-۸۳)
در این پژوهش واحد تحلیل، کل محتوای هر آگهی یا تبلیغ محیطی است و واحد ثبت با واحد شمارش برابر است.
۳-۶- تکنیک یا ابزار گردآوری اطلاعات
تکنیک گردآوری اطلاعات در این پژوهش پرسشنامه معکوس میباشد. شیوه انجام کار به این شکل بود: ابتدا از تمامی تبلیغات محیطی موجود در ۵ خیابان مورد نظر عکاسی شد، سپس عکسهای گرفتهشده مرتب و شمارهگذاری گردید. در مرحله بعد پرسشنامه معکوس براساس مبانی نظری و اطلاعات علمی تهیه گردید پس از آن اطلاعات براساس دستورالعمل کدگذاری به برگهی کدگذاری منتقل و به این ترتیب اطلاعات کیفی تبدیل به اطلاعات کمّی شد.
۳-۷- تکنیک تجزیه و تحلیل داده ها
اطلاعات جمعآوری شده از طریق نرمافزار spss مورد پردازش قرار گرفت.
تجزیه و تحلیل داده ها در دو سطح توصیفی و تبیینی انجام شد و برای این منظور از جداول و نمودارهای توزیع فراوانی و آزمون خیدو استفاده کردیم.
۳-۸- پایایی و روایی تحقیق:
۳-۸-۱- پایایی[۶۱]
پایایی یا قابلیت اعتماد در تحلیل محتوا را میتوان این چنین تعریف کرد: توافق میان کدگذاران در طبقه بندی محتوا، به این معنی که اگر فرایند اندازه گیری را دوباره تکرار کنیم، به نتایج مشابهی برسیم. برای بررسی پایایی تحقیق و تعیین آن لازم است که محقق پس از کدگذاری مقولهها، از کل نمونه، درصدی را (که معمولاً ۱۰ تا ۲۰% است) انتخاب کند و با تعاریف عملیاتی فراهم شده (مقولهها و زیرمقولهها)، به متخصصین دیگر(معمولاً دو نفر) بدهند تا درصد توافق میان دو کدگذار مشخص شود. در این پژوهش پس از تنظیم تعاریف عملیاتی و دستورالعمل کدگذاری و انجام کدگذاری مرحله اول، از میان ۳۵۰ تبلیغ کدگذاری شده، تعداد ۵۶ آگهی یعنی ۱۶% از تبلیغات، انتخاب و بهوسیله کدگذار دوم مجدداً کدگذاری شد. سپس با بهره گرفتن از فرمول اسکات، ضریب قابلیت اعتماد این پژوهش محاسبه گردید. ضریب محاسبه شده برابر با ۹۱% بود. یعنی بین کدگذاری اول و دوم ۹۱% توافق وجود داشت و چون این مقدار بیش از ۷۰% و نزدیک به ۱۰۰ است میتوان گفت تحقیق دارای پایایی است.
po درصد توافق مشاهده شده و pe درصد توافق مورد انتظار است.
= ضریب قابلیت اعتماد اسکات
۳-۸-۲- اعتبار یا روایی[۶۲] تحقیق
منظور از اعتبار تحقیق، اطمینان یافتن از نتایج تحقیق است. در پژوهش نتایجی معتبر است که مطابق با معیارهای علمی باشد. بهاین منظور اعتبار یا روایی در معنای خاص خود بهمنظور وسیلهای برای سنجش آنچه اندازه گیری شده، بهکار میرود. در کاربرد متعارف، واژهی «اعتبار» به این نکته اشاره دارد که یک سنجهی تجربی تا چه حد «معنای واقعی» مفهوم مورد بررسی را بهقدر کافی منعکس می کند. به عبارت دیگر منظور از روایی این است که آیا ابزار مورد استفاده در پژوهش توان سنجش آنچه را که درنظر داریم، دارد یا خیر؟ اعتبار انواع مختلفی از قبیل اعتبار صوری، محتوایی، سازه و… دارد که ما در این پژوهش از اعتبار صوری بهره گرفتهایم؛ بهاین صورت که دستورالعمل کدگذاری به تائید دوتن از استادان ارتباطات رسیدهاست.
۳-۹- تعاریف نظری مفاهیم تحقیق:
۳-۹-۱- بازنمایی
فرهنگ لغات مطالعات رسانهای و ارتباطی بازنمایی را اینگونه تعریف میکند: کارکرد اساسی و بنیادین رسانهها عبارت است از بازنمایی واقعیتهای جهان خارج برای مخاطبان واغلب دانش و شناخت ما از جهان بهوسیله رسانهها ایجاد میشود و درک ما از واقعیت بهواسطه و به میانجیگری روزنامهها، تلویزیون، تبلیغات و فیلمهای سینمایی و … شکل میگیرد. رسانهها جهان را برای ما تصویر میکنند. رسانهها این هدف را با انتخاب و تفسیر خود در کسوت دروازهبانی و بهوسیله عواملی انجام میدهند که از ایدئولوژی اشباع هستند… آنچه ما به مثابه یک مخاطب از آفریقا و آفریقاییها، صربها و آلبانیایی تبارها، اعراب و مسلمانان و … میدانیم ناشی از تجربه مواجهه با گزارشها و تصاویری است که بهواسطه رسانهها به ما ارائه شدهاست. بنابراین مطالعه بازنمایی رسانهای در مطالعات رسانهای، ارتباطی و فرهنگی بسیار مهم و محوری است. از آنجایی که نمیتوان جهان را با تمام پیچیدگیهای بیشمار آن به تصویر کشید، ارزشهای خبری، فشارهای پروپاگاندایی، تهییج، تقابل (که ما را از دیگران جدا میسازد) یا تحمیل معنا در قالب مجموعهای از پیچیدگیهای فنی و محتوایی ارائه میشوند. براین اساس بازنمایی عنصری محوری در ارائه تعریف از واقعیت است.(Watson&Hill,2006:248)
بازنمایی تولید معنا از طریق چارچوبهای مفهومی و گفتمانی است. به این معنی که «معنا» از طریق نشانهها و به ویژه زبان تولید می شود. مطالعات فرهنگی با اتخاذ نگرشی برسازنده درباره بازنمایی باور دارد که پدیده ها فینفسه قادر به دلالت نیستند، بلکه معنای پدیده ها ناگزیر باید از طریق و بهواسطه فرهنگ بازنمایی شود. به بیان دیگر، بازنمایی از طریق فرآیندهای توصیف و مفهومسازی و جایگزینسازی معنای آنچه را بازنمایی شده است، برمیسازد.(مهدیزاده،۱۳۸۷: ۱۶- ۱۵)
۳-۹-۲- ارزشهای فرهنگی
واقعه یا چیزی که مورد اعتنای جامعه قرار گیرد، ارزش فرهنگی نام دارد. ارزشها اندیشههایی است درباره آنچه درست یا نادرست تلقی می شود. ارزشها به طور ضمنی این مفهوم را میرساند که شیوه های خاصی از عمل باید انجام شود. فرهنگهای گوناگون دارای ارزشهای فرهنگی متمایز و حتی متضادی هستند. برای مثال در آمریکا ارزشهایی چون فعال بودن، توجه به مادیات، خوش بینی، فردگرایی، اعتماد به نفس و اعتقاد به پیشرفت، از مفاهیم مسلط جامعهاند، در حالی که در بسیاری دیگر از کشورها این ارزشها چندان مورد اعتنا و پذیرش مردم نیستند، حتی در بعضی نقاط دنیا نسبت به تبلیغ و اشاعه آنها دشمنی و مخالفت می شود(قنادان، مطیع و ستوده،۱۳۸۸: ۷۶).
۳-۹-۳- تبلیغات محیطی
تمامی اشکال تبلیغات محیطی که در فضای شهری و حریم خدماتی و استحفاظی شهر اتفاق میافتد و بر سیما و منظر شهری تأثیر می گذارد و برای نصب سازه تبلیغاتی اینگونه تبلیغات باید از شهرداری مجوز لازم اخذ شود را تبلیغات شهری میگویند(احمدی، ۱۳۸۹: ۱۰).
تبلیغات محیطی هر نوع استفادهی تبلیغاتی از فضا و محیط فیزیکی شهری و غیر شهری، اماکن عمومی و وسایل نقلیه است و با تبلیغات بازرگانی از طریق مطبوعات، رادیو، تلویزیون و اینترنت از این نظر متفاوت است. تبلیغات محیطی در مقایسه با تبلیغات رسانهای این مزیت را برای تبلیغکنندگان دارد که مخاطبان و بینندگان تبلیغات محیطی همه شهروندان را شامل می شود.(مولانا، ۱۳۸۷: ۱۸)
تبلیغات محیطی به سه دستهی کلی تقسیم می شود:
-
- تبلیغات تجاری که هدف آن فروش بیشتر محصولات تولیدی یا خدمات است.
-
- تبلیغات فرهنگی که هدف آن ارتقای فرهنگ، آموزش یا بزرگداشت مناسبتهای خاص است.
-
- تبلیغات سیاسی که برای اقناع شهروندان و کسب مشروعیت سیاسی نظام حکومتی مورد استفاده قرار میگیرد(حسینی لاهیجی، ۱۳۹۰: ۲۵).
۳-۹-۴- اشکال مختلف تبلیغات محیطی:
تبلیغات محیطی به دو نوع ثابت و متحرک تقسیم میشوند:
الف) سازههای تبلیغی ثابت(ایستا):